جزئیاتی از عزاداری با «جغجغه‌زنی» در روستای سرخ

ساعت 10 صبح است و اهالی روستای ابیانه که اکثراً به تهران مهاجرت کرده اند برای انجام مراسم عاشورایی تاسوعا و حسینی به این روستا آمده اند. زنان، مردان و کودکان در لباس‌های مخصوص روستایی در انتظار شروع مراسم هستند.

تکه های چوب را به هم می زنند، یکی در بالای سر و دیگری در پایین، و سومین ضربه دوباره به بالای سر. سرعتی که یک راننده در وسط دایره حفظ می کند تا دیگران مرتکب اشتباه نشوند. گروه مداحی به نوبت میکروفون را جلوی دهان خود می گیرند و شعر هر سال را می خوانند.

پس از دقایقی با دریافت هشدار شروع مراسم توسط شهروندان و رسیدن به مقابل مسجد «یوسمون» دسته عزاداری حرکت می کنند. نسل جدید در کنار قدیمی ها هستند و پشت کاه سرخ ابیانه در خیابان ها حرکت می کنند و جلوی هر خانه ای که سال گذشته عزیزی را از دست داده اند، پس از چند دقیقه انتظار و پذیرایی کوتاه، دوباره حرکت می کنند. . گوینده پشت میکروفون می گوید در دو سال اخیر 120 نفر هموطن خود را از دست داده اند و نام تعدادی از آنها را می برد.

روستاییان بهترین های خود را برای مهمان نوازی ارائه می دهند. از شیر کاکائو و شیرینی گرفته تا انجیر تازه و شربت باغچه ها و حلوا و خرما و ….

نسل جوان به تکه های چوب قدیمی نگاه می کند و به آنها می پیوندد. آنها از فلسفه حرامزاده چیزی نمی دانند. آنها فقط می دانند که برای امام حسین (ع) عزاداری می کنند.

ساعت 11 صبح است و گروه چنگا ساعت ده و نیم وارد شهر تاریخی ابیانه شده اند تا بار دیگر یکی از جذاب ترین و قدیمی ترین مراسم تاسوعا را اجرا کنند. آیینی که در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده است. گردشگران زیادی از چند روز قبل به این شهر آمده اند تا از دیدن این آیین غافل نشوند. یک روز قبل از تاسوعا و عاشورا، ورود گردشگران به روستا ممنوع است و تنها کسانی می توانند در این مراسم حضور پیدا کنند. گردشگران ایرانی شامل برخی از گردشگران خارجی می شوند.

«الکساندرا» برای چندمین بار به همراه همسرش ایرانی مقیم فرانسه به ابیان آمد و این بار برادرش را هم آورد. او که کمی فارسی بلد است به خبر فوری گفت: شنیدم در ایام محرم اینجا مراسم خاصی برگزار می شود و تصمیم گرفتیم برای دیدن این مراسم بیاییم، از فلسفه مراسم (ترک زدن) چیزی نمی دانم اما دیدنش برایم خیلی جالب بود.قبلاً در ایام محرم به ایران سفر کردم و مراسم تاسوعا و عاشورا را دیدم و چند نکته هم در مورد فلسفه محرم می دانم.

درباره پوشش مردم ابیانه هم می پرسم: «لباس زنان و مردان ابیانه بسیار جذاب است، اما مهمتر از جذابیت آن این است که نسل جدید هم این لباس ها را می پوشند و این ریشه را به نسل بعد منتقل می کنند».

الکساندرا در فرانسه پرستار است و بیشتر شهرهای ایران را دیده است و حالا دو دختر دارد که نام های ایرانی برای آنها انتخاب کرده است.

یوسف صادقی – شوهر الکساندرا – می گوید که چگونه همسرش با وجود تبلیغات منفی فراوان علیه کشورمان با سفر به ایران موافقت کرد: «همسرم چون ایران را از نزدیک دیده است، تبلیغات دروغ کشورهای دیگر درباره کشورمان و حتی بیشتر از آن را باور نمی کند. واعظ، گردشگر خارجی، نظر بسیاری را برای سفر به ایران جلب کرد و این بار برادرش را متقاعد کرد که به ایران سفر کند.

«متئو» برادر «الکساندرا» به همراه دختر کوچکش به ایران رفته است. همسرش به دلیل مشغله زیاد نتوانست با آنها برود. زمانی که تصمیم گرفت به ایران سفر کند، همکارانش او را از سفر به ایران منع کردند اما او نقشه خود را عملی کرد و اکنون تماشای این مراسم بسیار جذاب است.

دسته عزاداران وارد حرم یحیی و عیسی (ع) می شوند. دور حوض می چرخند و به چوب های استوانه ای به قطر 6 سانتی متر و طول 7 سانتی متر برخورد می کنند. روایت های مختلفی از فلسفه این دین وجود دارد. برخی می گویند این آیین بازمانده روزگاری است که ایرانیان پیکر سیاوش را از تورندی آوردند و عزاداران آن ها را با سنگ می زدند و موهایشان را شانه می کردند و این رسم سال ها در سوگ سیاوش تکرار می شد.

برخی دیگر این آیین را نمادی از افتادن سنگ بر سر حسین امام (ع) به نشانه عزا می دانند، زیرا چوب کم کم جای سنگ را گرفته و چون ضربه زدن به سنگ ها صدای تق تق می دهد، این نام را برای آن انتخاب کرده اند. . . برخی فلسفه این کار را تظاهرات و اعتراض گروهی به شیمر در روز عاشورا به قصد پریدن بر پیکر امام حسین (ع) می دانند.

مراسم جرقه زنی تا ساعت 12 ظهر ادامه دارد و پس از آن از نخل تزئین شده با پارچه و تزیینات نقره رونمایی می شود. شیعیان در برخی مناطق این مراسم را تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) می دانند. در مورد مراسم نخل گردانی که در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است، روایات مختلفی وجود دارد. گروهی بر این باورند که این مراسم در دوره صفویه و در نواحی مرکزی و کویری ایران رواج یافته است و گروهی دیگر معتقدند این آیین یک سنت دیرینه با ریشه تاریخی شبیه به آیین عزاداری سیاوش است.

پس از پایان مراسم عزاداران برای صرف نهار به حسینیه می روند. الان که تورم بالا رفته یک نفر نمی تواند خرج کند و معمولا دو یا چند نفر اسپانسر می شوند و خرج نذری را می دهند. ساختمان‌های این شهر که بیشتر در دوره‌های سلجوقی، صفویه و قاجار ساخته شده‌اند، ظرفیت پذیرایی محدودی دارند، بنابراین ورود جمعیت به حسینیه و مسجد قدیم مدیریت می‌شود. عصر باز هم عزاداران در شهر قدم می زنند و عزاداری تا اذان مغرب ادامه دارد.

انتهای پیام