درخواست پابند قبل از ورود به زندان

با احترام با توجه به رویه های متفاوت محاکم بدوی، تجدید نظر و کیفری یک در نحوه صدور آراد مربوط به محکومان مشغول شرایط از نظام آزادی تحت نظارت سامانه الکترونیک و لزوم بکارگیری و استفاده از ظرفیت های قانونی در راستای حبس زدایی و کاهش جمعیت کیفری و فراهم شدم امکانات لازم جهت بهره مندی محکومان از نظام تحت نظارت سامانه های الکترونیکی موارد زیر جهت هماهنگی بیشتر بین اجرای احکام کیفری، محاکم بدوی، تجدید نظر و کیفری یک و ایجاد رویه واحد و اتخاذ تصمیم اعلام می گردد.

۱- محکومین زیر در صورت اقتضاه و احراز شرایط می‌توانند از نظام سامانه های الکترونیکی بهره مند شوند.

الف: جرایم تعزیری درجه (۵) تا درجه (۸) بدون تحمل حبس.

ب: جرایم تعزیری درجه (۲)، درجه (۳)، درجه (۴) پس از گذراندن یک چهارم مجازات های حبس.

پ: محکومان به حبس که به جزای نقدی نیز محکوم شده اند و جزای نقدی را پرداخت ننموده اند؛ در صورت سپردن تامین مناسب می توانند از نظام آزادی تحت نظارت الکترونیکی استفاده نمایند.

ت: محکومان به حبس بدل از جزای نقدی.

ج: محکومان به حبس تعزیری که به رد مال ناشی از جرم محکوم شده اند و در اجرای بند (ب) ماده (۴۰) قانون مجازات اسلامی در صورت اقدام به جبران ضرر و زبان با برقراری ترتیبات جبران.

چ: محکومان دارای محکومیت های متعدد به حبس تعزیری در صورتی که اعمال مقررات تعدد، در میزان مجازات قابل اجرا مؤثر باشد.
پس از تجمیع مجازات ها در اجرای مواد (۵۱۰) و (۵۱۱) با لحاظ بندهای صدرالذکر.

ح: محکومان دارای دو فقره محکومیت غیر قابل تجمیع، پس از تحمل حبس تعزیری یکی از محکومیت ها و شروع به اجرای محکومیت دوم با لحاظ احراز شرایط قانونی.

۲- تشخیص احراز شرایط مقرر برای برخورداری محکومان به حبس از نظام نیمه آزادی تحت نظارت الکترونیکی با دادگاه صادر کننده حکم قطعی می باشد در صورت درخواست محکوم به حبس جهت بهره مندی از نظام آزادی مذکور دادستان با قاضی اجرای احکام مکلف است، تقاضای محکوم علیه را به همراه پرونده جهت اتخاذ تصمیم به دادگاه مربوطه ارسال نمایند.

۳- شرایط برخورداری محکومان به حبس از نظام آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی همان شرایط مقرر در ماده (۴۰) و بند (ب) ماده (۴۱) قانون مجازات اسلامی مطابق ماده (۱) شیوه نامه صدر الاشاره با رضایت وی در محدوده مکانی مشخص می باشد.

۴ محکوم قطعی به حبس درجه (۵) تا (۸) قبل از اعزام و معرفی به زندان می تواند تقاضای خود را به اجرای احکام کیفری تقدیم نمایند. قاضی اجرای احکام مکلف است در اجرای بند (ب) ماده (۷) ، درخواست وی را همراه پرونده به دادگاه مربوطه ارسال و در صورت احراز شرایط و موافقت دادگاه، محکوم علیه را احضار و به مرکز مراقبت الکترونیکی معرفی می نماید. (استفاده از نظام آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی منوط به معرفی محکوم به زندان و طرح در شورای طبقه بندی زندان نمی باشد.)

۵- در صورتی که محکوم علیه در زندان در حال تحمل حبس باشد. درخواست وی به همراه پرونده به دادگاه صادر کننده حکم قطعی ارسال پس از موافقت، مفاد تصمیم دادگاه به مرکز مراقبت اعلام و محکوم علیه را احضار و به مرکز معرفی می نماید.

۶- اخذ تأمین کیفری از محکوم علیه به عهده مرجع قضایی و تابع مقررات آیین دادرسی کیفری می باشد.

۷- محکوم تحت مراقبت الکترونیکی، مطابق مقررات از ارفاقات قانونی از قبیل عفو آزادی مشروط و مرخصی و برخوردار می باشد.

۸- در حبس های تعزیری درجه (۵) تا (۷) دادگاه صادر کننده حکم قطعی می تواند پس از اقرار گرفتن تحت نظارت سامانه های الکترونیکی(پابند الکترونیکی) به منظور کاهش تعداد محکومان به حبس و خلوت شدن زندان ها بوجود آمده است که در تمامی جرایم تعزیری از درجه پنج تا هشت(تا 5 سال حبس)، دادگاه این اختیار را دارد که در صورت وجود تمامی شرایط لازم، فردی که محکوم به حبس شده است را با اعلام رضایت وی، تحت مراقبت الکترونیکی قرار بدهد.

در این ارتباط ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ مقرر نموده است:«در جرائم تعزیری از درجه پنج تا درجه هشت، دادگاه می تواند در صورت وجود شرایط مقرر در تعویق مراقبتی، محکوم به حبس را با رضایت وی در محدوده مکانی مشخص تحت نظارت سامانه (سیستم های) الکترونیکی قرار دهد)).

درخواست پابند الکترونیکی چند روز طول میکشد چنانچه محکوم علیه در زندان باشد تقاضا را از طریق مددکاری زندان به اجرای احکام ارسال می کند در غیر اینصورت محکوم علیه و یا وکیل ایشان با مراجعه به اجرای احکام تقضای پابند الکترونیک را تقدیم و اجرای احکام در جهت اخذ دستور موافقت پرونده را به شعبه ای که رای در آن قطعی شده ، ارسال مینماید پس از تایید شعبه ی مرجوع الیه اجرای احکام مراحل تحویل و راه اندازی پابند الکترونیک را از طریق شرکت مجری با اخد هزینه آن انجام می شود.

تبصره ۱- دادگاه در صورت لزوم می تواند محکوم را تابع تدابیر نظارتی یا دستورهای ذکر شده در تعویق مراقبتی قرار دهد.

تبصره ۲- مقررات این ماده در مورد حبس‌های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار نیز پس از گذراندن یک چهارم مجازات‌های حبس قابل اِعمال است.

تبصره ۳- قوه قضاییه می تواند برای اجرای تدابیر نظارتی موضوع این ماده یا سایر مقرراتی که به موجب آن متهم یا محکوم تحت نظارت الکترونیکی قرار می‌گیرد، با نظارت سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کند. آیین نامه اجرائی این تبصره توسط معاونت حقوقی قوه قضاییه با همکاری مرکز آمار و فناوری و سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور تهیه می شود و به‌ تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.»

پابند الکترونیکی در واقع نوعی «جی پی اس» می باشد که در صورتی که فرد زندانی آن را تغییر یا اصطلاحاً دستکاری نماید، فوراً مشخص میگردد و به او هشدار داده میشود و بوسیله مانیتورینگ کنترل می گردد. چنانچه زندانی مقررات را رعایت ننموده و نسبت به هشدارها بی توجهی نماید، این امر از مبادی ذی ربط فورا به قاضی رسیدگی کننده به پرونده، اعلام میگردد تا تصمیم مقتضی را اخذ نماید. ‌

فردی که متقاضی استفاده از پابند الکترونیکی است، میتواند در فرم های مخصوصی که به او داده میشود محدوده فعالیتش را تعیین نماید تا برای گذران زندگی و امرار معاش خود دچار مشکل نگردد و بطور مثال بتواند در محل کار خود حاضر گردد. ‌

نحوه درخواست برای استفاده از پابند الکترونیکی بدین صورت می باشد که این درخواست ابتدا به مقامات زندان داده میشود. در صورتی که مقامات زندان با این درخواست موافق باشند، درخواست را به قاضی اجرای احکام ارسال می نمایند. قاضی اجرای احکام نیز جهت اخذ تصمیم مقتضی، پرونده را نزد قاضی صادرکننده رای قطعی ارسال میدارد تا او با بررسی همه ضوابط و مقررات موجود و وضعیت زندانی، تصمیم گیری نماید.

مراحل دریافت پابند الکترونیکی

ماده ۵۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر نموده است:«در جرائم مشمول نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، قاضی اجرای احکام کیفری می تواند پس از وصول گزارش شورای طبقه بندی زندان و نظریه مددکاران اجتماعی معاونت اجرای احکام کیفری، مبنی بر آنکه اجرای یک فعالیت شغلی یا حرفه ای، آموزشی، حرفه آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی و یا درمان پزشکی، از سوی محکوم علیه در خارج از محیط زندان،در فرآیند اصلاح وی و یا جبران ضرر و زیان بزه دیده موثر است، به دادگاه صادرکننده حکم، پیشنهاد اجرای نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی را طبق مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی دهد و مطابق تصمیم این دادگاه اقدام کند»

ماده ۵۵۴ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر نموده است:«قاضی اجرای احکام کیفری، پس از موافقت دادگاه با پیشنهاد موضوع ماده فوق، با اخذ تامین متناسب از محکوم علیه، دستور اجرای تصمیم دادگاه را صادر و مراتب را به زندان اعلام می کند.»

بعد از اخذ تصمیم قاضی صادرکننده رای قطعی مبنی بر استفاده از پابند الکترونیکی، پرونده به اجرای احکام ارجاع داده میشود تا مراتب به زندان اعلام گردد. مامورین زندان موظفند که فرد زندانی  را به مرکز مراقبت الکترونیک زندان معرفی نمایند تا آموزش و اقدامات لازم انجام بگیرد و پابند نصب شده و زندانی نیز وثیقه ای به مبلغ دو میلیون و دویست هزار تومان پرداخت نماید.

بعد از انجام مراحل فوق الذکر، فرد زندانی می تواند الباقی دوران محکومیت خود را با استفاده از پابند الکترونیکی در بیرون از زندان سپری نماید. نکته قابل توجه این است که افرادی که پرونده آنها هنوز منتهی به صدور حکم محکومیت نشده است نیز میتوانند درخواست استفاده از پابند الکترونیکی را به قاضی رسیدگی کننده به پرونده، تقدیم نمایند. قاضی در صورتی که حکم محکومیت متهم مبنی بر تحمل حبس را صادر کند، میتواند بجای تحمل زندان، متهم را با رعایت شرایط فوق الذکر به استفاده از ‌پابند الکترونیکی محکوم نماید.

سئوالات متدوال در زمینه پابند الکترونیکی

حکم موضوع تبصره ۲ الحاقی به ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی در مورد اعمال پابند الکترونیکی در جرایم دارای حبس‌های درجه دو و سه و چهار پس از گذراندن یک چهارم از مدت حبس، آیا منظور مجازات قانونی جرم است یا مجازات قضایی مندرج در حکم دادگاه؟

با توجه به عبارت «در جرایم تعزیری» صدر ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، مقررات این ماده و سیاق تبصره ۲ الحاقی به آن، منظور از حبس‌های درجه دو، سه و چهار تبصره الحاقی، مجازات قانونی حبس تعزیری درجه دو، سه و چهار است و منظور از گذراندن یک چهارم مجازات‌های حبس، گذشت یک چهارم مجازات حبس مندرج در حکم است.

آیا در فاصله زمانی پس از صدور حکم قطعی و قبل از اینکه محکوم به زندان معرفی شود آیا با تقاضای محکوم می توان وی را تحت نظارت سامانه الکترونیکی قرارداد یا محکوم باید به زندان معرفی و سپس در راستای ماده ۵۵۳ قانون آئین دادرسی کیفری تحت نظارت سامانه الکترونیکی قرار داد؟