جلسه ۲۴۱ شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به ریاست دکتر سعیدرضا عاملی و با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
به گزارش خبر فوری به نقل از مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این جلسه به بررسی گزارش ارائه شده توسط رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی دکتر سعیدرضا عاملی پرداخت.
وی ضمن تشکر از تلاش ها و تعامل نظام مند دکتر عاملی با جمع نخبگان کشور بر لزوم تدوین برنامه ای دقیق و عملیاتی با ارقام و اهداف مشخص تأکید کرد.
اهمیت برنامه ریزی دقیق و کمی
خسروپناه اظهار داشت: گزارش ارائه شده توسط دکتر عاملی در واقع پیش نویسی است که باید به صورت دقیق تر و با اعداد و ارقام مشخص تکمیل شود. این برنامه که برای سال ۱۴۰۴ تدوین شده است شامل سه محور اصلی است و اجرای آن نیازمند زمان و منابع قابل توجهی است.
وی افزود: برای اینکه برنامه معنای واقعی خود را داشته باشد باید جزئیات آن به وضوح مشخص شود. به عنوان مثال باید مشخص شود کدام بخش از برنامه در دبیرخانه شورای تحول اجرا خواهد شد و کدام بخش به دستگاه های دیگر واگذار می شود. همچنین باید درصد پیشرفت هر یک از اهداف و فعالیت ها مشخص شود.
اولویت بندی فعالیت ها و تقسیم وظایف
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به اهمیت اولویت بندی فعالیت ها اشاره کرد و گفت: برخی از اهداف نیازمند توجه و وقت بیشتری هستند. به عنوان مثال در حوزه بازنگری رشته ها باید مشخص شود کدام رشته ها در اولویت هستند و چه مقدار از منابع باید به آنها اختصاص داده شود. همچنین در بحث گفتمان سازی باید اقدامات عملیاتی مشخص شود.
وی ادامه داد: در مورد رشته های تحصیلی باید مشخص شود کدام رشته ها باید جاری شوند و سرفصل دروس آنها به روزرسانی شود. این فرآیند نیازمند هماهنگی دقیق بین دبیرخانه شورا و دستگاه های ذی ربط است.
گفتمان سازی و معرفی علوم انسانی اسلامی
یکی از اولویت های مهمی که خسروپناه به آن اشاره کرد موضوع گفتمان سازی و معرفی علوم انسانی اسلامی بود. وی گفت: ما در حال حاضر با چالش هایی در حوزه گفتمان سازی مواجه هستیم. برخی افراد به بحث علوم انسانی اسلامی حاشیه می زنند و این نیازمند اقدامات جدی برای تقویت این گفتمان است.
وی پیشنهاد داد: به عنوان مثال می توانیم در دانشگاه هایی مانند دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی نمایشگاه هایی برگزار کنیم و آثار و رساله های منتشرشده در حوزه علوم انسانی اسلامی را به نمایش بگذاریم. این کار می تواند نقش مهمی در تقویت گفتمان علوم انسانی اسلامی داشته باشد.
کارآمدی علوم انسانی و حل مشکلات کشور
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به کارآمدی علوم انسانی و نقش آن در حل مشکلات کشور اشاره کرد و گفت: متاسفانه برخی از دانشجویان و حتی اساتید به کارآمدی علوم انسانی توجه ندارند و فکر می کنند این رشته ها تنها به نظریه پردازی محدود می شوند. در حالی که علوم انسانی می توانند در حل معضلات اجتماعی و اقتصادی کشور نقش مؤثری ایفا کنند.
وی افزود: می توانیم با برگزاری نشست های تخصصی در دانشگاه های مختلف به ویژه دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران به این موضوع بپردازیم. این نشست ها می توانند به تبیین نقش علوم انسانی در حل مشکلات کشور کمک کنند.
نقش هنر در حل معضلات اجتماعی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به نقش هنر در حل معضلات اجتماعی اشاره کرد و گفت: هنر می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند در حل مسائل اجتماعی عمل کند. ما باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشیم و برنامه هایی را برای تقویت این نقش طراحی کنیم.
مطالعات آمایشی و ماموریت گرایی علوم انسانی
یکی دیگر از دغدغه های استاد خسروپناه موضوع مطالعات آمایشی و ماموریت گرایی علوم انسانی بود. وی گفت: متاسفانه تنها ۲۸ درصد از فارغ التحصیلان حوزه علوم اجتماعی و هنر شغل مشخصی دارند. ما هدف گذاری کرده ایم که این عدد به ۷۰ درصد برسد. برای تحقق این هدف باید اصلاحاتی در نظام آموزش عالی انجام دهیم و یک تطبیق صحیح بین آموزش دانشگاهی و بازار کار ایجاد کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب به چالش های مالی که در اجرای برنامه ها وجود دارد اشاره کرد و گفت: بسیاری از دستگاه ها از جمله صدا و سیما برای اجرای برنامه ها به منابع مالی نیاز دارند. متاسفانه منابع مالی موجود با حجم کاری که در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام می شود تناسب ندارد. با این حال ما در حال همکاری با دوستان هستیم تا بتوانیم این چالش ها را مدیریت کنیم.
در پایان وی از دکتر عاملی و تیم شورای تحول تشکر کرد و خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم اهداف و اولویت های ذکرشده را به صورت دقیق و عملیاتی دنبال کنیم می توانیم گام های بزرگی در جهت ارتقای علوم انسانی اجتماعی و هنر برداریم. این کار نیازمند همکاری و مشارکت تمامی ذی نفعان است.
بازنگری در رشته های تحصیلی تدوین آیین نامه ارتقا و سند نقشه جامع علمی از دستاوردهای کلیدی سال گذشته
دکتر سعیدرضا عاملی رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در این جلسه به بررسی عملکرد سال گذشته و ارائه برنامه ها و اولویت های آینده پرداخت.
وی با اشاره به تحولات جهانی پیشرفت فناوری و تأثیر آن بر مشاغل و نظام آموزش عالی ضرورت بازنگری در رشته های تحصیلی و تسریع در فرآیندهای تصمیم گیری را تأکید کرد.
دکتر عاملی با بیان اینکه فرآیند تصویب و بازنگری رشته ها در گذشته به طور متوسط دو سال به طول می انجامید اظهار داشت: در سال گذشته با اجرای سیاست های نوین این فرآیند تسریع شد و در عین حال کیفیت کار تخصصی نیز حفظ شد.
وی افزود: توانستیم از مجموع ۸۹ رشته و گرایش مصوب ۸۳ مورد را به معاونت آموزشی وزارت علوم ابلاغ کنیم که این رقم یک رکورد مثبت است.
عاملی به نقش کارگروه های تخصصی در این فرآیند اشاره کرد و گفت: برای مثال در کارگروه تعلیم و تربیت ۴ تا ۵ رشته جدید ایجاد و ابلاغ شد. همچنین در کارگروه علوم سیاسی رشته علوم سیاسی با ۹ گرایش مختلف بازنگری شد.
تأثیر فناوری و تحولات شغلی
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به گزارش منتشرشده توسط مجمع جهانی اقتصاد اشاره کرد و خاطرنشان کرد: بر اساس این گزارش ها ۸۹ میلیون شغل در سطح جهان به دلیل میرایی مشاغل تحت تأثیر قرار گرفته اند. همچنین پیش بینی شده است که تا سال ۲۰۲۵ حدود ۳۶۰ میلیون شغل جدید تحت تأثیر هوش مصنوعی ایجاد خواهد شد.
وی ادامه داد: در اروپا ۲۷ درصد و در آمریکا ۳۰ درصد مشاغل در ۵ سال آینده اتوماتیک خواهند شد. این موضوع نشان دهنده این است که سامانه ها به تدریج جای انسان ها را در مشاغل مختلف می گیرند. ما باید در این شرایط نظام آموزش عالی کشور را بازنگری کنیم تا بتوانیم به نیازهای آینده پاسخ دهیم.
بومی سازی و اسلامی سازی رشته ها
دکتر عاملی با تأکید بر ضرورت توجه به رویکرد اسلامی در طراحی رشته های تحصیلی اظهار کرد: نیازمندیم که زیست بوم اسلامی را در نظام آموزش عالی تأمین کنیم. این امر کار را پیچیده تر می کند اما در عین حال ما را به سمت تحقق اهداف جمهوری اسلامی سوق می دهد.
وی افزود: برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور در گذشته به عنوان اهداف اصلی مطرح بودند اما در برنامه هفتم عنوان پیشرفت جمهوری اسلامی ایران جایگزین توسعه شد. این تغییر نشان دهنده توجه به ابعاد ارزشی و معنوی است که باید در کنار پیشرفت مادی مدنظر قرار گیرد.
تدوین آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی مطرح کرد: یکی دیگر از دستاوردهای مهم سال گذشته تدوین آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی بود که با مشارکت متخصصان داخلی و بین المللی صورت گرفت. عاملی در این باره گفت: این آیین نامه با توجه به نیازهای کشور و بازنگری در نظام ارزیابی توانست به یک سند پویا و قابل انعطاف تبدیل شود.
وی افزود: در جلسه ای که با وزارت علوم برگزار شد اعلام شد که ۹۹ درصد از این آیین نامه مورد پذیرش است و تنها یک درصد نیازمند بازنگری است. این آیین نامه اکنون در شرف نهایی سازی است و پس از تصویب در ستاد نقشه جامع علمی کشور به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد شد.
اهداف و اولویت های سال جاری
دکتر عاملی به اهداف و اولویت های شورای تحول در سال ۱۴۰۴ اشاره کرد و گفت: در این سال چشم انداز اهداف کلان اولویت ها و شاخص های حوزه علوم انسانی علوم اجتماعی و هنر را تدوین کرده ایم. این اهداف بر اساس چهار محور اصلی شامل اسلامی سازی بومی سازی کاربردی سازی و روزآمدسازی تعریف شده اند.
وی افزود: در مجموع ۹ هدف کلان ۳۰ گزاره اولویتی و شاخص های مرتبط با آنها تدوین شده است که پشتوانه ای نزدیک به ۱۵۰۰ صفحه مطالعات و تحقیقات دارد. این اهداف و شاخص ها به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند به صورت کمی و کیفی پیگیری و ارزیابی شوند.
فرآیند تدوین سند نقشه جامع علمی کشور
رئیس شورای به نقش شورای تحول در تدوین فصل علوم انسانی علوم اجتماعی و هنر در سند نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد و گفت: این سند که به صورت سه فصلی تنظیم شده است شامل فصل علوم انسانی و اجتماعی فصل سلامت و پزشکی و فصل سایر علوم است.
وی افزود: در این فرآیند ضمن توجه به اسناد بالادستی و سیاست های کلان ابلاغی توسط رهبری معظم انقلاب تلاش کردیم تا اهداف کلان و اولویت های کشور را به صورت دقیق و کمی تعریف کنیم. این سند به عنوان یک راهنمای جامع برای حرکت علمی کشور طراحی شده است.
در پایان دکتر عاملی از اعضای شورا و کارشناسان دعوت کرد تا با ارائه نظرات و پیشنهادات خود در تکمیل و اجرای این برنامه ها مشارکت فعال داشته باشند. وی خاطرنشان کرد: ما امیدواریم تا پایان اردیبهشت ماه بتوانیم این برنامه ها را نهایی کرده و وارد مرحله اجرایی کنیم. این کار نیازمند همکاری و مشارکت تمامی ذی نفعان است.
گزارش عملکرد سال ۱۴۰۳ و ارائه برنامه های آینده
دکتر هراتی دبیر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در گزارشی از فعالیت های سال گذشته این شورا سخن گفت.
وی با اشاره به سختی های سال گذشته که از نظر وی یکی از دشوارترین سال های دوران انقلاب اسلامی بود اظهار داشت: با وجود تغییرات ساختاری و انتقال از ساختار قبلی به ساختار جدید عملکرد شورا با رویکردی نوین و قابل قبول در سال ۱۴۰۳ ثبت شد.
وی ادامه داد: در این مدت ۱۲ جلسه عمومی و ۵ جلسه تخصصی با مدیران کارگروه ها برگزار شد. فعال سازی کارگروه های تخصصی از جمله دستاوردهای مهم این دوره بود.
دبیر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به بررسی آمار عملکرد کارگروه ها پرداخت و گفت: کارگروه علوم سیاسی و فرهنگی-ارتباطات و علوم تاریخی پرتعدادترین جلسات را برگزار کردند. در حوزه مکاتبات نیز کارگروه های هنر و معماری و علوم سیاسی بیشترین تعامل را داشتند.
هراتی افزود: از مجموع ۸۳ رشته و گرایش برنامه های تدوینی و تالیفی مربوط به آنها با همکاری کارگروه ها به معاونت آموزشی وزارت علوم ابلاغ شد.
وی به برگزاری همایش الگوی اوکراینی اسلامی در فرهنگستان علوم اشاره کرد و از تشکیل کارگروه های ماموریت محور در حوزه های مختلف خبر داد.
دکتر هراتی در پایان به معرفی اولویت های سال ۱۴۰۴ پرداخت و اعلام کرد: پس از ارائه گزارش تفصیلی ریاست شورا به تشریح این اولویت ها خواهیم پرداخت.
تدوین برنامه های سه سطحی برای تحول علوم انسانی اجتماعی و هنر
دکتر علیزاده عضو شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در جلسه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ارائه گزارشی از اقدامات سال گذشته و اولویت های سال جاری پرداخت. وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری که علوم انسانی را به هوای تنفسی نخبگان کشور تشبیه کرده اند اهمیت نقش این حوزه را در هدایت جامعه تأکید کرد.
وی افزود: در سال ۱۴۰۳ شورای تحول اقداماتی را در جهت تحقق اهداف کلان انجام داد. از جمله این اقدامات می توان به تدوین نظام نامه شکل گیری معاونت نظارت و ارزیابی شبکه سازی اساتید و تدوین سند ملی تحول علوم انسانی اجتماعی و هنر اشاره کرد.
یکی از مهم ترین اقدامات شورای تحول در سال گذشته راه اندازی شبکه فراگیر اساتید (شفا) بود. وی توضیح داد: این شبکه شامل ۱۲۵۰ نفر از اساتید برتر دانشگاه ها و مراکز پژوهشی است که به عنوان محل مشورت و همفکری شورای تحول عمل می کند. اسامی اعضای این شبکه توسط دانشگاه های مختلف مانند دانشگاه تهران دانشگاه علامه طباطبایی دانشگاه پیام نور و موسسات غیردولتی معرفی شده اند.
دکتر علیزاده ادامه داد: پس از تأیید نهایی این شبکه روی پلتفرمی اختصاصی قرار خواهد گرفت تا اساتید بتوانند در تدوین و اصلاح اسناد شورا مشارکت فعال داشته باشند. این رویکرد نوآورانه باعث می شود که اساتید نه تنها در مرحله نهایی بلکه از ابتدا در تدوین اسناد نقش داشته باشند.
وی گفت: ما معتقدیم که با تقویت ارتباطات بین نهادهای علمی سیاسی و اقتصادی داخلی و بین المللی می توانیم نقش علوم انسانی را در حل مسائل کشور تقویت کنیم.
یکی دیگر از محورهای مهم برنامه های شورا مطالعه آمایش رشته های تحصیلی با رویکرد امتداد شغلی است. دکتر علیزاده گفت: این موضوع از دغدغه های مقام معظم رهبری در حوزه علوم انسانی است و ما در حال بررسی آن با توجه به نیازهای واقعی جامعه هستیم.
پیشنهاد برگزاری همایش و مستندسازی پیشرفت ها
دکتر مصباح یکی از اعضای شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به اهمیت بازنگری در محورهای برنامه ها اشاره کرد و گفت: برنامه ها باید بر اساس اهداف کلان و اولویت های تدوین شده بازنویسی شوند تا جامع تر و دقیق تر باشند.
وی بر لزوم توجه بیشتر به مبانی اسلامی در علوم انسانی تأکید کرد و افزود: اگر مبانی اسلامی در نظریه پردازی و حل مسائل دخالت نشود خطر آن وجود دارد که دیدگاه های سکولار را روزآمد و گسترش دهیم. بنابراین عنصر مبانی اسلامی باید در محورهای برنامه ها به طور جدی مدنظر قرار گیرد.
دکتر مصباح همچنین پیشنهاد داد که همایشی برگزار شود تا فراتحلیل و فراترکیبی از آثار مرتبط با بومی سازی و اسلامی سازی علوم انجام شود. وی گفت: مستندسازی این پیشرفت ها نه تنها به دانشجویان و نسل آینده کمک می کند بلکه به ما نیز کمک می کند تا متوجه شویم در کجای مسیر هستیم و چه خلأهایی وجود دارد.
فرآیند تدوین و ارزیابی نقشه جامع علمی کشور
دکتر حاجیلویی عضو دیگر شورای تحول و ارتقای علوم انسانی به فرآیند تدوین و ارزیابی نقشه جامع علمی کشور اشاره کرد و گفت: ما در این فرآیند ابتدا به بررسی دلالت های بیانات مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی پرداختیم. سپس مطالعات تطبیقی در مورد توسعه علوم انسانی اجتماعی و هنر در کشورهای منتخب مانند مالزی اندونزی ژاپن آلمان و آمریکا انجام دادیم.
وی ادامه داد: علاوه بر این ۱۸ کارگروه تخصصی شورای تحول فعالیت کردند و ۱۲ گزارش کامل از مجموع این کارگروه ها دریافت شد. این گزارش ها به عنوان مبنایی برای روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور استفاده شدند. یکی دیگر از محورهای مهم بحث ارزیابی نقشه جامع علمی کشور بود که توسط ستاد علم دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شد. دکتر حاجیلویی گفت: در این ارزیابی یک گزارش کلی و ۲۰ ارزیابی جزئی تهیه شد که به تحلیل وضعیت موجود و شناسایی نقاط ضعف و قوت کمک کرد.
در این جلسه به بررسی چشم انداز اهداف کلان و اولویت های آینده برای علوم انسانی اجتماعی و هنر پرداخته شد. این برنامه ها با تکیه بر اسناد بالادستی اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی سیاست های کلی مقام معظم رهبری و برنامه های توسعه پنج ساله هفتم و هشتم جمهوری اسلامی ایران تدوین شده اند.
انتهای پیام