تفاوت فوکر ۵۰ با فوکر ۱۰۰ چیست؟

صنعت هوانوردی همواره با پیشرفت های چشمگیری در زمینه طراحی و ساخت هواپیماهای مسافربری همراه بوده است. در میان شرکت های سازنده هواپیما فوکر هلندی جایگاه ویژه ای دارد به ویژه در ناوگان هوایی ایران که سال هاست از مدل های مختلف این شرکت بهره می برد. آشنایی با جزئیات و ویژگی های فنی هواپیماهایی که با آن ها سفر می کنیم نه تنها کنجکاوی علاقه مندان به هوانوردی را برطرف می سازد بلکه درک بهتری از عملکرد و توانمندی های این پرنده های آهنین به دست می دهد. هواپیماهای فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ دو مدل شناخته شده و پرتعداد در ناوگان داخلی کشور ما هستند که هر یک با خصوصیات منحصر به فرد خود بخشی از بار ترافیک هوایی مسیرهای کوتاه و متوسط را بر دوش می کشند. تفاوت های اساسی در طراحی نوع موتور ظرفیت حمل مسافر و برد عملیاتی این دو مدل را از یکدیگر متمایز می کند و آن ها را برای کاربری های متفاوتی مناسب می سازد. درک این تمایزات به مسافران و فعالان این حوزه کمک می کند تا با دید بازتری به قابلیت ها و محدودیت های هر یک از این هواپیماها نگاه کنند.

انواع فوکر اعضای مهمی از خانواده هواپیماهای ایران

شرکت هواپیماسازی فوکر که ریشه در هلند دارد یکی از پیشگامان صنعت هوانوردی در قرن بیستم بود. این شرکت در طول تاریخ فعالیت خود مدل های متنوعی از هواپیماهای نظامی و مسافربری را طراحی و تولید کرد. پس از جنگ جهانی اول آنتونی فوکر بنیانگذار شرکت فعالیت های خود را به هلند منتقل کرد و تمرکز خود را بر ساخت هواپیماهای تجاری قرار داد. هواپیماهای فوکر به دلیل طراحی های نوآورانه عملکرد قابل قبول و هزینه عملیاتی مناسب به سرعت در بازارهای جهانی به ویژه در اروپا و کشورهای در حال توسعه محبوبیت پیدا کردند. از مدل های اولیه ملخی تا جت های منطقه ای فوکر طیف وسیعی از نیازهای حمل و نقل هوایی را پوشش می داد. این شرکت با تولید هواپیماهایی مانند فوکر ۲۷ فوکر ۲۸ فوکر ۵۰ فوکر ۷۰ و فوکر ۱۰۰ نامی ماندگار در تاریخ هوانوردی از خود بر جای گذاشت. با این حال رقابت شدید در بازار جهانی و مشکلات مالی در نهایت منجر به ورشکستگی و تعطیلی این شرکت در سال ۱۹۹۶ شد. با وجود توقف تولید بسیاری از هواپیماهای فوکر همچنان در سراسر جهان و به ویژه در ناوگان هوایی ایران فعال هستند و خدمات حمل و نقل مسافر و بار را ارائه می دهند. تنوع مدل های فوکر در ایران شامل هواپیماهای توربوپراپ و توربوفن نشان دهنده انعطاف پذیری و کارایی این طرح ها در شرایط عملیاتی مختلف است.

آشنایی با هواپیمای فوکر

هواپیماهای فوکر به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: هواپیماهای ملخی (توربوپراپ) و هواپیماهای جت (توربوفن). مدل های اولیه مانند فوکر ۲۷ از موتورهای توربوپراپ استفاده می کردند و برای مسیرهای کوتاه و فرودگاه هایی با باندهای کوتاه تر مناسب بودند. این هواپیماها به دلیل مصرف سوخت کمتر در سرعت های پایین و ارتفاعات متوسط برای پروازهای منطقه ای بسیار کارآمد بودند. در مقابل فوکر بعدها وارد عرصه هواپیماهای جت شد و مدل هایی مانند فوکر ۲۸ فوکر ۷۰ و فوکر ۱۰۰ را توسعه داد. این هواپیماها از موتورهای توربوفن استفاده می کردند که سرعت و ارتفاع پروازی بیشتری را فراهم می آوردند و برای مسیرهای طولانی تر و فرودگاه های بزرگتر مناسب بودند. طراحی های فوکر معمولاً به دلیل استحکام بدنه قابلیت اطمینان بالا و کابین نسبتاً راحت شناخته می شدند. یکی از ویژگی های بارز برخی مدل های فوکر به ویژه فوکر ۱۰۰ وجود پله های سرخود در درب ورودی بود که امکان پیاده و سوار شدن مسافران را در فرودگاه هایی که فاقد پل تلسکوپی یا پله برقی بودند تسهیل می کرد. این ویژگی ها باعث شد هواپیماهای فوکر برای سال ها انتخاب محبوبی برای خطوط هوایی منطقه ای در سراسر جهان باشند و با وجود توقف تولید همچنان در بسیاری از کشورها عملیاتی باقی بمانند.

معرفی هواپیمای فوکر ۵۰

هواپیمای فوکر ۵۰ یک هواپیمای منطقه ای دو موتوره توربوپراپ است که توسط شرکت فوکر هلند طراحی و ساخته شد. این مدل در واقع نسخه بهبود یافته و مدرن شده هواپیمای موفق فوکر اف۲۷ فرندشیپ محسوب می شود. توسعه فوکر ۵۰ در اواسط دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و هدف اصلی آن جایگزینی ناوگان قدیمی تر اف۲۷ با یک هواپیمای کارآمدتر کم صداتر و با تکنولوژی پیشرفته تر بود. فوکر ۵۰ اولین پرواز خود را در سال ۱۹۸۵ انجام داد و در سال ۱۹۸۷ گواهینامه های لازم برای آغاز فعالیت تجاری را دریافت کرد. این هواپیما به سرعت به دلیل قابلیت اطمینان بالا هزینه عملیاتی پایین و عملکرد خوب در فرودگاه های مختلف مورد توجه خطوط هوایی منطقه ای قرار گرفت. تولید فوکر ۵۰ تا زمان ورشکستگی شرکت فوکر در سال ۱۹۹۶ ادامه یافت و در مجموع ۲۱۳ فروند از این مدل ساخته شد. طراحی بدنه و بال های فوکر ۵۰ شباهت زیادی به مدل پیشین خود اف۲۷ داشت اما بهبودهای قابل توجهی در سیستم های اویونیک موتورها و مواد سازه صورت گرفت. استفاده از مواد کامپوزیتی در برخی قسمت ها و طراحی جدید ملخ ها با شش تیغه به کاهش وزن و بهبود عملکرد آیرودینامیکی کمک کرد. این هواپیما برای حمل تعداد متوسطی از مسافران در مسافت های کوتاه تا متوسط طراحی شده است.

مشخصات هواپیمای مسافربری فوکر ۵۰

هواپیمای فوکر ۵۰ دارای مشخصات فنی است که آن را برای پروازهای منطقه ای و داخلی مناسب می سازد. این هواپیما معمولاً ظرفیت حمل ۴۶ تا ۶۲ مسافر را دارد که بستگی به چیدمان داخلی کابین دارد. طول بدنه فوکر ۵۰ حدود ۲۵.۲۵ متر و فاصله نوک دو بال آن ۲۹ متر است. ارتفاع این هواپیما از سطح زمین حدود ۸.۳۲ متر و مساحت بال آن تقریباً ۷۰ متر مربع است. حداکثر وزن برخاست مجاز برای فوکر ۵۰ در حدود ۲۰۸۲۰ کیلوگرم است در حالی که وزن خالی آن حدود ۱۳۴۰۰ کیلوگرم می باشد. این هواپیما از دو موتور توربوپراپ بهره می برد که نیروی لازم برای حرکت را از طریق چرخش ملخ های شش تیغه تأمین می کنند. سرعت کروز (سرعت پیمایش) فوکر ۵۰ در حدود ۵۳۰ تا ۵۶۵ کیلومتر بر ساعت است و حداکثر برد عملیاتی آن با بار کامل مسافر حدود ۲۰۰۰ تا ۲۰۵۵ کیلومتر می باشد. حداکثر ارتفاع پروازی این مدل حدود ۲۵۰۰۰ پا یا ۷۶۲۰ متر است. کابین فوکر ۵۰ دارای عرض حدود ۲.۵ متر است که فضای نسبتاً مناسبی را برای مسافران فراهم می کند. سیستم های اویونیک پیشرفته در کابین خلبان کنترل و نظارت بر عملکرد هواپیما را تسهیل می کنند. طراحی چهار درب خروجی امکان تخلیه سریع مسافران در شرایط اضطراری را فراهم می آورد.

مدل های مختلف هواپیمای فوکر ۵۰

هواپیمای فوکر ۵۰ در چند مدل و نسخه مختلف تولید شد که هر یک تغییراتی جزئی نسبت به نسخه اصلی داشتند. مدل استاندارد و رایج ترین نسخه با نام F27 Mark 050 یا Fokker 50-100 شناخته می شود. این مدل پایه بود که بیشترین تعداد تولید را به خود اختصاص داد و در اکثر خطوط هوایی مسافربری مورد استفاده قرار گرفت. ویژگی های اصلی این مدل شامل استفاده از موتورهای توربوپراپ با ملخ های شش تیغه بدنه با استفاده بیشتر از مواد کامپوزیتی نسبت به مدل های قدیمی تر و سیستم های اویونیک بهبود یافته بود. نسخه دیگری با نام F27 Mark 0502 توسعه یافت که تغییرات عمده ای در طراحی کابین و اضافه شدن درب های خروج اضطراری داشت. این مدل بیشتر برای پاسخگویی به نیازهای خاص برخی اپراتورها یا استانداردها طراحی شد و تنها تعداد محدودی از آن (حدود ۶ فروند) تولید شد که عمدتاً برای مقاصد نظامی یا دولتی به کار گرفته شدند. مدل دیگری که از فوکر ۵۰ مشتق شد فوکر ۶۰ یا F27 Mark 0604 بود. این مدل در واقع یک نسخه کشیده شده از فوکر ۵۰ بود که طول بدنه آن افزایش یافته بود تا ظرفیت حمل بار یا مسافر بیشتری داشته باشد. فوکر ۶۰ از موتورهای قدرتمندتر Pratt & Whitney PW127B استفاده می کرد و وزن بیشتری داشت. تنها ۴ فروند از فوکر ۶۰ تولید شد که عمدتاً برای نیروی هوایی سلطنتی هلند به عنوان هواپیمای باری به کار گرفته شدند. بنابراین هرچند مدل های مختلفی از فوکر ۵۰ وجود داشت اما نسخه ۵۰-۱۰۰ مدل اصلی و پرکاربردترین آن بود.

فوکر ۵۰ پرفروش ترین هواپیمای توربوپراپ جهان

عنوان پرفروش ترین هواپیمای توربوپراپ جهان در واقع به مدل پیشین فوکر ۵۰ یعنی فوکر اف۲۷ فرندشیپ تعلق دارد. با این حال فوکر ۵۰ نیز به عنوان جانشین موفق اف۲۷ فروش قابل توجهی داشت و جایگاه مهمی در بازار هواپیماهای منطقه ای توربوپراپ به دست آورد. موفقیت فوکر ۵۰ ناشی از چندین عامل بود. این هواپیما در زمانی معرفی شد که بسیاری از خطوط هوایی به دنبال جایگزینی هواپیماهای توربوپراپ قدیمی تر خود با مدل های کارآمدتر و مدرن تر بودند. فوکر ۵۰ با ارائه موتورهای کم مصرف تر کابین کم صداتر سیستم های اویونیک پیشرفته تر و قابلیت اطمینان بالا گزینه جذابی محسوب می شد. هزینه عملیاتی پایین تر نسبت به جت های منطقه ای در مسیرهای کوتاه آن را برای خطوط هوایی که به دنبال بهینه سازی شبکه های پروازی منطقه ای خود بودند ایده آل می ساخت. همچنین توانایی عملکرد در فرودگاه هایی با باندهای نسبتاً کوتاه و زیرساخت های محدود باعث شد فوکر ۵۰ در مناطق مختلف جهان از جمله کشورهای در حال توسعه محبوبیت پیدا کند. اگرچه تعداد تولید ۲۱۳ فروند ممکن است در مقایسه با برخی هواپیماهای جت کمتر به نظر برسد اما در بازار تخصصی هواپیماهای توربوپراپ منطقه ای این عدد نشان دهنده موفقیت قابل توجهی برای شرکت فوکر بود و فوکر ۵۰ را به یکی از پرکاربردترین هواپیماهای این رده تبدیل کرد.

موتور توربوپراپ چگونه کار می کند؟

موتور توربوپراپ نوعی موتور جت است که بخش عمده نیروی پیشرانه خود را نه از طریق جریان مستقیم گازهای خروجی بلکه از طریق چرخش یک ملخ بزرگ تولید می کند. ساختار اصلی موتور توربوپراپ شامل چهار بخش اصلی است: ورودی هوا کمپرسور محفظه احتراق و توربین. هوا از طریق ورودی به موتور کشیده شده و توسط کمپرسور فشرده می شود. هوای فشرده وارد محفظه احتراق شده و با سوخت مخلوط و مشتعل می شود. گازهای داغ و پرفشار حاصل از احتراق از توربین عبور می کنند و باعث چرخش آن می شوند. در یک موتور توربوپراپ بخش عمده انرژی تولید شده توسط توربین صرف چرخاندن محور اصلی می شود. این محور از طریق یک گیربکس کاهنده سرعت ملخ بزرگ جلوی موتور را می چرخاند. ملخ با هل دادن حجم زیادی از هوا به سمت عقب نیروی پیشرانه اصلی هواپیما را تولید می کند. تنها بخش کوچکی از نیروی پیشرانه توسط جریان گازهای خروجی از اگزوز موتور تأمین می شود. موتورهای توربوپراپ در سرعت های پایین و ارتفاعات متوسط کارایی بسیار بالایی دارند و مصرف سوخت آن ها در این شرایط نسبت به موتورهای توربوفن کمتر است. به همین دلیل این نوع موتورها برای هواپیماهای منطقه ای و هواپیماهایی که در مسیرهای کوتاه پرواز می کنند گزینه مناسبی محسوب می شوند.

معرفی فوکر ۱۰۰

هواپیمای فوکر ۱۰۰ یک هواپیمای جت منطقه ای دو موتوره است که توسط شرکت فوکر هلند طراحی و ساخته شد. این هواپیما در دسته جت های مسافربری کوچک تا متوسط قرار می گیرد و برای مسیرهای با ترافیک متوسط طراحی شده بود. توسعه فوکر ۱۰۰ در اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و هدف آن جایگزینی مدل قدیمی تر جت منطقه ای فوکر ۲۸ با یک هواپیمای بزرگتر کارآمدتر و با تکنولوژی روز بود. فوکر ۱۰۰ اولین پرواز خود را در سال ۱۹۸۷ انجام داد و در سال ۱۹۸۸ وارد خدمت تجاری شد. این هواپیما به سرعت به دلیل عملکرد خوب هزینه عملیاتی رقابتی و کابین راحت مورد توجه خطوط هوایی در سراسر جهان قرار گرفت. یکی از ویژگی های مهم فوکر ۱۰۰ استفاده از موتورهای توربوفن پیشرفته و کم مصداق بود که امکان فعالیت در فرودگاه هایی با محدودیت های صوتی را فراهم می کرد. تولید فوکر ۱۰۰ تا زمان ورشکستگی شرکت فوکر در سال ۱۹۹۶ ادامه یافت و در مجموع ۲۸۳ فروند از این مدل ساخته شد. فوکر ۱۰۰ در زمان خود یکی از پیشرفته ترین جت های منطقه ای محسوب می شد و کابین خلبان آن مجهز به سیستم های اویونیک مدرن بود. این هواپیما برای حمل تعداد بیشتری مسافر نسبت به فوکر ۵۰ و در سرعت ها و ارتفاعات بالاتر طراحی شده است.

بررسی مشخصات فنی هواپیما فوکر ۱۰۰

هواپیمای فوکر ۱۰۰ دارای مشخصات فنی است که آن را در رده جت های منطقه ای قرار می دهد. این هواپیما معمولاً ظرفیت حمل ۱۰۰ تا ۱۰۹ مسافر را دارد که بستگی به چیدمان داخلی کابین دارد. طول بدنه فوکر ۱۰۰ حدود ۳۵.۵ متر و فاصله نوک دو بال آن ۲۸.۱ متر است. ارتفاع این هواپیما از سطح زمین حدود ۸.۵ متر است. فوکر ۱۰۰ از دو موتور توربوفن نصب شده در قسمت عقب بدنه استفاده می کند. این موتورها نیروی پیشرانه لازم برای رسیدن به سرعت های بالا را فراهم می کنند. سرعت کروز (سرعت پیمایش) فوکر ۱۰۰ در حدود ۸۱۶ کیلومتر بر ساعت است که به مراتب بیشتر از سرعت فوکر ۵۰ است. حداکثر برد عملیاتی این مدل با بار کامل مسافر حدود ۲۷۰۰ کیلومتر می باشد که امکان پوشش مسیرهای طولانی تری را نسبت به فوکر ۵۰ فراهم می کند. حداکثر ارتفاع پروازی فوکر ۱۰۰ در حدود ۳۵۰۰۰ پا یا ۱۰۶۷۰ متر است که در مقایسه با فوکر ۵۰ بسیار بالاتر است. کابین فوکر ۱۰۰ دارای عرض حدود ۳.۳ متر است که فضای داخلی جادارتر و امکان چیدمان صندلی های راحت تر را فراهم می کند. عرشه پروازی (کابین خلبان) مجهز به سیستم های اویونیک دیجیتال پیشرفته (Glass Cockpit) بود که حجم کار خلبانان را کاهش می داد.

فوکر ۱۰۰ هواپیمایی که با وجود شایستگی خیلی زود از گردونه ی رقابت حذف شد!

هواپیمای فوکر ۱۰۰ با وجود داشتن مشخصات فنی قابل قبول عملکرد خوب و محبوبیت اولیه در میان خطوط هوایی عمر عملیاتی کوتاه مدتی در خط تولید داشت و به دلیل ورشکستگی شرکت سازنده خیلی زود از گردونه رقابت حذف شد. فوکر ۱۰۰ در زمانی وارد بازار شد که رقابت در بخش هواپیماهای جت منطقه ای و باریک پیکر به شدت در حال افزایش بود. شرکت های بزرگی مانند بوئینگ و ایرباس در حال توسعه مدل های جدید و کارآمدتر از خانواده های ۷۳۷ و A320 بودند که می توانستند تعداد بیشتری مسافر را در مسافت های طولانی تر حمل کنند. این رقابت شدید فشار زیادی بر شرکت فوکر وارد کرد. علاوه بر این شرکت فوکر در اواسط دهه ۱۹۹۰ با مشکلات مالی جدی روبرو شد. تلاش ها برای یافتن شریک یا سرمایه گذار جدید به نتیجه نرسید و در نهایت در سال ۱۹۹۶ شرکت فوکر اعلام ورشکستگی کرد. این ورشکستگی به معنای توقف ناگهانی خط تولید تمامی مدل های فوکر از جمله فوکر ۱۰۰ بود. بنابراین حذف فوکر ۱۰۰ از بازار رقابت نه به دلیل ضعف های فنی یا عملکردی بلکه عمدتاً ناشی از مشکلات مالی و مدیریتی شرکت سازنده و رقابت شدید در بازار جهانی بود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که فوکر ۱۰۰ پتانسیل بیشتری برای موفقیت داشت اگر شرکت فوکر می توانست به فعالیت خود ادامه دهد.

جدول مقایسه فوکر 50 و 100

برای درک بهتر تفاوت های اصلی میان هواپیماهای فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ می توان مشخصات کلیدی آن ها را در قالب یک جدول مقایسه کرد. این جدول نشان می دهد که چگونه این دو مدل برای نقش ها و نیازهای متفاوتی در صنعت هوانوردی طراحی شده اند. تفاوت در نوع موتور ابعاد ظرفیت و عملکرد پروازی مهم ترین تمایزات میان این دو هواپیما هستند که بر کاربری آن ها توسط خطوط هوایی تأثیر می گذارند.

مشخصه	فوکر ۵۰	فوکر ۱۰۰
نوع موتور	توربوپراپ	توربوفن
تعداد موتور	۲	۲
ظرفیت مسافر	۴۶ تا ۶۲ نفر	۱۰۰ تا ۱۰۹ نفر
طول بدنه	۲۵.۲۵ متر	۳۵.۵ متر
فاصله نوک دو بال	۲۹ متر	۲۸.۱ متر
ارتفاع	۸.۳۲ متر	۸.۵ متر
حداکثر سرعت کروز	۵۳۰ تا ۵۶۵ کیلومتر بر ساعت	۸۱۶ کیلومتر بر ساعت
حداکثر برد عملیاتی	۲۰۰۰ تا ۲۰۵۵ کیلومتر	۲۷۰۰ کیلومتر
حداکثر ارتفاع پروازی	۷۶۲۰ متر (۲۵۰۰۰ پا)	۱۰۶۷۰ متر (۳۵۰۰۰ پا)
سال ورود به خدمت	۱۹۸۷	۱۹۸۸
تعداد تولید شده	۲۱۳ فروند	۲۸۳ فروند
کاربری اصلی	پروازهای منطقه ای و کوتاه	پروازهای منطقه ای و متوسط

همانطور که در جدول مشاهده می شود فوکر ۱۰۰ به طور قابل توجهی بزرگتر سریع تر و با برد عملیاتی بیشتری نسبت به فوکر ۵۰ است. این تفاوت ها مستقیماً ناشی از نوع موتور و اندازه کلی هواپیما است و نشان دهنده نقش های متفاوت آن ها در شبکه های حمل و نقل هوایی است.

اپراتورهای هواپیمای فوکر

هواپیماهای فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ توسط تعداد زیادی از خطوط هوایی و اپراتورهای نظامی و دولتی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفته اند. در زمان اوج فعالیت شرکت فوکر این هواپیماها در ناوگان بسیاری از شرکت های بزرگ و کوچک به ویژه در اروپا آسیا و استرالیا حضور داشتند. اپراتورهای اولیه فوکر ۵۰ شامل شرکت هایی مانند DLT آلمان Ansett استرالیا و SAS سوئد بودند. این هواپیما به دلیل کارایی در مسیرهای کوتاه و قابلیت عملکرد در فرودگاه های کوچک به سرعت در میان خطوط هوایی منطقه ای محبوب شد. در مورد فوکر ۱۰۰ اپراتورهای بزرگی مانند خطوط هوایی آمریکا (American Airlines) KLM هلند و Lufthansa آلمان از اولین مشتریان آن بودند. این هواپیما به عنوان جایگزینی کارآمد برای جت های منطقه ای قدیمی تر و یا به عنوان مکملی برای هواپیماهای بزرگتر در مسیرهای با تقاضای متوسط مورد استفاده قرار می گرفت. علاوه بر خطوط هوایی مسافربری مدل های خاصی از فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ برای مقاصد نظامی باری یا دولتی نیز به کار گرفته شده اند. پس از ورشکستگی فوکر بسیاری از این هواپیماها همچنان در خدمت باقی ماندند و توسط اپراتورهای جدید خریداری شدند. امروزه نیز با وجود گذشت سال ها از توقف تولید تعداد قابل توجهی از فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ در ناوگان هوایی کشورهای مختلف جهان از جمله ایران فعال هستند.

هواپیماهای فوکر در ناوگان هوایی ایران

هواپیماهای فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ نقش مهمی در ناوگان هوایی جمهوری اسلامی ایران ایفا می کنند. این هواپیماها به دلیل قابلیت اطمینان هزینه عملیاتی نسبتاً مناسب برای مسیرهای داخلی و سازگاری با زیرساخت های فرودگاهی کشور سال هاست که توسط چندین شرکت هواپیمایی ایرانی مورد استفاده قرار می گیرند. حضور این هواپیماها در ایران به دهه ۱۹۹۰ بازمی گردد و از آن زمان تاکنون بخش قابل توجهی از پروازهای داخلی به ویژه در مسیرهای با مسافت کوتاه و متوسط توسط آن ها انجام می شود. با توجه به محدودیت های موجود در نوسازی ناوگان هوایی کشور هواپیماهای فوکر به همراه سایر مدل های موجود بار اصلی حمل و نقل هوایی داخلی را بر دوش دارند. شرکت های هواپیمایی مختلفی در ایران از مدل های فوکر استفاده کرده یا در حال حاضر استفاده می کنند. این اپراتورها شامل شرکت های دولتی و خصوصی هستند که از این هواپیماها برای جابجایی مسافر در شبکه های پروازی داخلی خود بهره می برند. اگرچه برخی از این هواپیماها به دلیل عمر بالا یا مسائل فنی و اداری زمین گیر شده اند اما تعداد قابل توجهی از آن ها همچنان فعال هستند و در خدمت رسانی به مسافران مشارکت دارند. نقش فوکرها در پوشش مسیرهای کم ترافیک یا فرودگاه های کوچکتر که ممکن است برای هواپیماهای بزرگتر اقتصادی نباشند حائز اهمیت است.

بهره برداران ایرانی فوکر ۱۰۰

هواپیمای فوکر ۱۰۰ به دلیل ظرفیت مناسب و عملکرد خوب برای مسیرهای داخلی توسط چندین شرکت هواپیمایی ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است. شرکت هواپیمایی آسمان که یکی از بزرگترین اپراتورهای هواپیماهای منطقه ای در ایران است تعداد قابل توجهی فوکر ۱۰۰ در ناوگان خود دارد و از آن ها در شبکه گسترده پروازهای داخلی خود بهره می برد. شرکت هواپیمایی ایران ایر شرکت ملی هواپیمایی کشور نیز چندین فروند فوکر ۱۰۰ در ناوگان خود دارد که در مسیرهای داخلی مورد استفاده قرار می گیرند. شرکت هواپیمایی قشم ایر نیز در گذشته از فوکر ۱۰۰ در ناوگان خود استفاده می کرد. شرکت هواپیمایی کارون (نفت سابق) نیز یکی دیگر از اپراتورهای فوکر ۱۰۰ در ایران است و از این هواپیماها برای جابجایی کارکنان صنایع نفت و گاز و همچنین در برخی مسیرهای تجاری استفاده می کند. شرکت هواپیمایی کیش ایر نیز در مقاطعی از فوکر ۱۰۰ در ناوگان خود بهره برده است. حضور فوکر ۱۰۰ در ناوگان این شرکت ها نشان دهنده سازگاری این هواپیما با نیازها و شرایط عملیاتی در ایران است. این هواپیماها با وجود قدمت همچنان بخش مهمی از ظرفیت حمل و نقل هوایی داخلی را تأمین می کنند و در اتصال شهرهای مختلف کشور نقش دارند.

هواپیمای فوکر ۵۰ شرکت هواپیمایی کارون

شرکت هواپیمایی کارون که پیشتر با نام شرکت هواپیمایی نفت ایران شناخته می شد یکی از اپراتورهای اصلی هواپیمای فوکر ۵۰ در ایران است. این شرکت از این هواپیماهای توربوپراپ برای انجام پروازهای منطقه ای و به ویژه جابجایی کارکنان و تجهیزات مورد نیاز صنایع نفت و گاز در سراسر کشور استفاده می کند. ناوگان فوکر ۵۰ شرکت کارون بخش مهمی از توان عملیاتی این شرکت را تشکیل می دهد. این هواپیماها با ظرفیت حدود ۵۰ مسافر برای مسیرهایی با تقاضای کمتر یا فرودگاه هایی که ممکن است محدودیت هایی برای پذیرش هواپیماهای بزرگتر داشته باشند بسیار مناسب هستند. شرکت کارون چندین فروند فوکر ۵۰ در ناوگان خود دارد که برخی از آن ها سابقه فعالیت در شرکت های هواپیمایی خارجی معتبر را نیز داشته اند و بعدها خریداری و وارد ناوگان ایران شده اند. این هواپیماها نقش حیاتی در پشتیبانی از عملیات صنایع نفت و گاز در مناطق مختلف کشور ایفا می کنند و امکان دسترسی سریع و مطمئن به این مناطق را فراهم می آورند. با وجود عمر عملیاتی نسبتاً بالا شرکت کارون با انجام تعمیرات و نگهداری منظم تلاش می کند تا این هواپیماها را در شرایط عملیاتی مناسب حفظ کند و از آن ها در شبکه پروازی خود بهره ببرد.

هواپیمای فوکر ۵۰ شرکت هواپیمایی قشم ایر

شرکت هواپیمایی قشم ایر نیز در گذشته از هواپیماهای فوکر ۵۰ در ناوگان خود استفاده می کرد. این شرکت که یکی از شرکت های هواپیمایی فعال در زمینه پروازهای داخلی و بین المللی است از فوکر ۵۰ برای پوشش برخی مسیرهای داخلی و منطقه ای خود بهره می برد. هواپیماهای فوکر ۵۰ قشم ایر همانند سایر اپراتورها برای مسیرهایی با مسافت کوتاه و متوسط مناسب بودند. این هواپیماها با ظرفیت حمل تعداد کمتری مسافر نسبت به جت های بزرگتر امکان برقراری پرواز به شهرهای کوچکتر یا افزایش فرکانس پرواز در مسیرهای خاص را فراهم می آوردند. با این حال طبق اطلاعات موجود و گزارش های منتشر شده در حال حاضر تمامی فروندهای فوکر ۵۰ که در گذشته در اختیار شرکت هواپیمایی قشم ایر بودند به دلایل مختلف از جمله مسائل فنی نیاز به تعمیرات اساسی یا مشکلات اداری زمین گیر شده اند و در حال حاضر در شبکه پروازی این شرکت فعال نیستند. این موضوع نشان دهنده چالش های نگهداری و عملیاتی کردن هواپیماهای با عمر بالا است. هرچند فوکر ۵۰ هواپیمای قابل اعتمادی است اما نیازمند پشتیبانی فنی و قطعات یدکی است که ممکن است با گذشت زمان دسترسی به آن ها دشوارتر شود.

هواپیماهای فوکر ۵۰ شرکت هواپیمایی تفتان

شرکت هواپیمایی تفتان نیز یکی دیگر از شرکت های هواپیمایی ایرانی بود که در مقطعی از هواپیماهای فوکر ۵۰ در ناوگان خود استفاده می کرد. این شرکت که فعالیت اصلی آن در منطقه جنوب شرق کشور و استان سیستان و بلوچستان متمرکز بود از فوکر ۵۰ برای برقراری ارتباط هوایی میان شهرهای این منطقه و سایر نقاط کشور بهره می برد. هواپیماهای فوکر ۵۰ شرکت تفتان همانند سایر فوکرهای ۵۰ در ایران هواپیماهای توربوپراپ با ظرفیت متوسط بودند که برای پوشش مسیرهای کوتاه مناسب بودند. با این حال طبق گزارش های منتشر شده فروندهای فوکر ۵۰ که در اختیار شرکت هواپیمایی تفتان بودند نیز در حال حاضر به دلایل مختلفی از جمله مسائل اداری مشکلات فنی یا نیاز به تعمیرات اساسی زمین گیر شده اند و در حال حاضر در شبکه پروازی این شرکت فعال نیستند. شرکت هواپیمایی تفتان در حال حاضر عمدتاً با استفاده از هواپیماهای دیگر مانند مدل های MD-80 به فعالیت خود ادامه می دهد. زمین گیر شدن هواپیماهای فوکر ۵۰ در شرکت هایی مانند قشم ایر و تفتان نشان دهنده وضعیت چالش برانگیز نگهداری و بهره برداری از هواپیماهای با عمر بالا در ناوگان هوایی کشور است و لزوم نوسازی ناوگان را بیش از پیش نمایان می سازد.

چیدمان صندلی های هواپیمای فوکر

چیدمان صندلی ها در هواپیماهای فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ با توجه به اندازه و نوع هر هواپیما متفاوت است. در هواپیمای فوکر ۵۰ که یک هواپیمای توربوپراپ با بدنه باریک تر است چیدمان صندلی ها معمولاً به صورت ۲-۲ در هر ردیف است. این به این معنی است که در هر طرف راهرو دو صندلی قرار دارد. این چیدمان فضای مناسبی را برای راهرو فراهم می کند و دسترسی به صندلی ها را نسبتاً آسان می سازد. ظرفیت کلی مسافر در فوکر ۵۰ با این چیدمان بین ۴۶ تا ۶۲ نفر متغیر است که بستگی به فاصله میان صندلی ها و وجود یا عدم وجود بخش هایی مانند گالی یا سرویس بهداشتی اضافی دارد. در هواپیمای فوکر ۱۰۰ که یک هواپیمای جت با بدنه پهن تر است چیدمان صندلی ها معمولاً به صورت ۲-۳ در هر ردیف است. این به این معنی است که در یک طرف راهرو دو صندلی و در طرف دیگر سه صندلی قرار دارد. این چیدمان امکان جای دادن تعداد بیشتری مسافر را فراهم می کند و ظرفیت کلی فوکر ۱۰۰ را به ۱۰۰ تا ۱۰۹ نفر می رساند. عرض صندلی ها در هر دو مدل معمولاً استاندارد است اما فضای جلوی پا (Pitch) می تواند بسته به چیدمان خاص هر خط هوایی متفاوت باشد. قفسه های بالای صندلی در هر دو مدل برای قرار دادن بارهای دستی طراحی شده اند و فضای کافی برای چمدان های استاندارد کابین را فراهم می کنند. طراحی داخلی کابین در مدل های جدیدتر فوکر یا پس از بازسازی ها ممکن است شامل نورپردازی LED و بهبودهای دیگری برای افزایش راحتی مسافران باشد.

تفاوت اصلی فوکر ۵۰ و فوکر ۱۰۰ در چیست؟

تفاوت اصلی در نوع موتور (فوکر ۵۰ توربوپراپ فوکر ۱۰۰ توربوفن) اندازه (فوکر ۱۰۰ بزرگتر) ظرفیت مسافر (فوکر ۱۰۰ حدود دو برابر فوکر ۵۰) و عملکرد پروازی (فوکر ۱۰۰ سریع تر و با برد بیشتر) است.

مشخصات فنی هواپیمای فوکر ۵۰ چیست؟

فوکر ۵۰ هواپیمایی توربوپراپ با ظرفیت ۴۶-۶۲ مسافر طول ۲۵.۲۵ متر سرعت کروز حدود ۵۳۰-۵۶۵ کیلومتر بر ساعت و برد عملیاتی حدود ۲۰۰۰ کیلومتر است.

مشخصات فنی هواپیما فوکر ۱۰۰ چیست؟

فوکر ۱۰۰ هواپیمایی توربوفن با ظرفیت ۱۰۰-۱۰۹ مسافر طول ۳۵.۵ متر سرعت کروز حدود ۸۱۶ کیلومتر بر ساعت و برد عملیاتی حدود ۲۷۰۰ کیلومتر است.

کدام ایرلاین های ایرانی از هواپیماهای فوکر استفاده می کنند؟

در حال حاضر ایرلاین هایی مانند آسمان و کارون (نفت سابق) از فوکر ۱۰۰ و کارون از فوکر ۵۰ در ناوگان فعال خود استفاده می کنند. قشم ایر و تفتان نیز در گذشته از فوکر ۵۰ استفاده می کردند.

موتور هواپیمای توربوپراپ چگونه کار می کند؟

موتور توربوپراپ نیروی پیشرانه اصلی خود را با چرخاندن یک ملخ بزرگ از طریق محور توربین موتور جت تولید می کند. بخش کوچکی از نیروی پیشرانه نیز از گازهای خروجی تأمین می شود.

چرا تولید هواپیمای فوکر ۱۰۰ متوقف شد؟

تولید فوکر ۱۰۰ به دلیل ورشکستگی شرکت فوکر در سال ۱۹۹۶ متوقف شد. این ورشکستگی نتیجه مشکلات مالی و رقابت شدید در بازار جهانی هواپیما بود.

هواپیماهای فوکر ۵۰ چند مدل دارند؟

فوکر ۵۰ در سه مدل اصلی تولید شد: مدل استاندارد ۵۰-۱۰۰ مدل تغییر یافته ۰۵۰۲ با درب های اضطراری اضافه و مدل کشیده شده فوکر ۶۰ برای حمل بار بیشتر.

ظرفیت مسافر در هواپیماهای فوکر ۵۰ و ۱۰۰ چقدر است؟

ظرفیت مسافر در فوکر ۵۰ معمولاً بین ۴۶ تا ۶۲ نفر و در فوکر ۱۰۰ بین ۱۰۰ تا ۱۰۹ نفر است که بستگی به چیدمان داخلی کابین توسط هر ایرلاین دارد.