ناکامی هجمه‌های رسانه‌ای با حضور حداکثری مردم در آئین‌های عاشورایی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، کارشناسان با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، به پرسش ها درباره ناکامی هجمه‌های رسانه‌ای در تحریم محرم پاسخ دادند.

سؤال: آقای دکتر میرزایی موضوعی که امشب می‌خواهیم بررسی کنیم و نکته و قدم اولی که باید بررسی شود، ابعاد مختلف پیوند مردم ایران هست با فرهنگ عاشورا. از چه زوایایی این موضوع قابل بحث است؟
میرزایی مردم شناس و عضو محترم هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی: اگر ما اول یک نگاه تاریخی داشته باشیم به این اتفاق، می‌بینیم که درست بعداز قیام عاشورا آن جریان اصلی که مردم ایران را وصل کرد به قیام اباعبدالله شکل می‌گیرد. هرچقدر شما در طول تاریخ جلوتر می‌آیید می‌بینید که مثلاً حدود شاید تقریباً ۲۰۰ سال بعد از قیام عاشورا ما اولین حکومت شیعی را در ایران داریم. حکومت آل بویه است که در واقع عزاداری را علنی اعلام می‌کنند و مردم به خیابان‌ها می‌آیند و عزاداری می‌کنند. این اتفاق یک شبه اتفاق نمی‌افتد و نشان می‌دهد که آن رویکرد شیعه گی و محبین اباعبدالله در زیر پوست جامعه وجود داشته اند و فرصت بروز نداشته اند در دوره عباسیان و در دوره آل بویه که این اتفاق می‌افتد خب خودش را نشان می‌دهد. ما همینطور که در طول تاریخ جلو می‌آییم، می‌بینیم که این تشدید می‌شود یعنی افزوده می‌شود حتی اهل تسنن معتدل هم به این عزاداری ورود پیدا می‌کنند. حالا حاج آقا بهتر می‌توانند توضیح دهند، ما یک کتابی داریم به نام روضه الشهداء که برای ملاحسین واعظ کاشفی است که ایشان از ااهل تسنن هستند حالا تحریفاتی هم در این کتاب وجود دارد و جای بحث اش نیست، می‌خواهم بگویم که اهل تسنن هم در ایران به عزاداری اباعبدالله روی می‌آورند و وقتی که به عصر صفویه می‌رسیم می‌بینیم که این خیلی باشکوه‌تر و بزرگ‌تر از قبل اتفاق می‌افتد با رسمی شدن مذهب شیعه. باز من می‌خواهم بگویم که این صفویه نبوده است که شیعه را بسط داده است در واقع فقط آن پرده را از روی این جریان کشیده است در لایه‌های مردم این جریان وجود داشته است و به نوعی از این قدرت زیرپوستی استفاده کرده اند برای اینکه حکومت مستحکم تری هم داشته باشند. شما می‌بینید که در دوره افشاریه نادر شاه افشار در جایی می‌خواهد مقاومت کند در مقابل این جریان و ظاهراً با ملاباشی دربار یک صحبتی می‌کند و ایشان به او توصیه می‌کند که این کار را نکن در واقع شما با این کارت با مردم روبرو خواهید شد و این کار به نفع تو نیست. در دوره قاجار هم می‌بینیم که این اتفاق می‌افتد، قاجاریه نه کمکی کرد به عزاداری اباعبدالله، ولی مخالفتی هم نکرد و این جریان باز سوق و رشد پیدا کرد تا به جلوتر آمد و در جا‌های مختلف این خودش را نشان داد که مردم چه جوری در آن حب امام حسین (ع) غرق شده اند و در دوره پهلوی هم که نزدیک‌تر است به دوران ما، مشاهده می‌کنیم که آن سیاسی شدن شیعی و آن قیام امام حسین (ع) بیشتر خودش را نشان می‌دهد به همین دلیل هم است که بیشتر حکومت‌ها در نهایت با قیام امام حسین (ع) مشکل داشتند، چون این روحیه ظلم ستیزی را به مردم منتقل می‌کند و امام حسین (ع) اولین هدف اش اصلاح دین است از طریق سیاست یعنی برقراری حکومت اسلامی و این جریان را ما در بین مردم می‌بینیم که مردم ایران این را پذیرفته اند که ما با امام حسین (ع) یک پیوند همیشگی داریم و گسستن از این پیوند تقریباً غیرممکن است. این را شما نگاه کنید در فرهنگ‌های مختلف می‌توانید ببینید. من چند روز پیش در یک همایشی بودم که اقوام مختلف داشتند ارائه می‌دادند یک فردی از اهواز بود به ما گفت که در استان ما شما خوب نپرداختید به مسئله عزاداری، ما گفتیم چرا اتفاقاً در مورد اهواز صحبت کردیم، گفت نه اصلاً بهبهان یا مثلاً فلان جا خیلی با هم فرق دارند. این تکثّر عزاداری‌هایی که هر کس با اشکال مختلف، ولی محتوا یکی، همه عزادار امام حسین (ع) هستند با شکل‌های مختلف. این نشان می‌دهد که در فرهنگ ما این جریان رسوخ کرده است و جدا کردن این دو از همدیگر تقریباً امکان ندارد.

سؤال: حاج آقا یک نکته‌ای را اشاره کردند، محتوا یکی است و انواع مختلف است و یک عشق و ارادتی که در یک مراحل مختلف و یک بازه زمانی مختلف ما می‌بینیم که در مردم ایران وجود داشته است و هرگز نمی‌گذارد که دستخوش موضوعی یا دستخوش حاشیه‌ای بشود. امسال می‌بینیم که به شکل قابل تأملی هجمه‌ها راجب به آئین‌های عاشورایی از سوی رسانه‌های بیگانه افزایش پیدا کرده است، چرا؟
حجت الاسلام والمسلمین آقابابا کارشناس محترم مذهبی و رسانه: یکی از برنامه‌هایی که سال‌هاست خود دشمن در بحث دشمن شناسی و آسیب شناسی ما تحقیق کرده ایم، علناً خودشان اعلام کرده اند که اگر می‌خواهید تمدن یک جامعه را ویران کنید و تمدن جدیدی جایگزین کنید، ارزش جامعه را اگر می‌خواهید کم کنید در یک کشور اسلامی، سه چیز را نسبت به آن باید تلاش کنید این خود دشمن علناً اعلام کرده است، اول کم رنگ کردن بحث خانواده، نهاد خانواده را تا می‌توانید بزنید، چون خانواده‌های ایرانی یک خانواده‌های بااصالتی هستند. دوم فرهیختگان، فرهنگیان و اساتید را نقش شان را و جایگاه شان را تضعیف کنید و سوم جایگزینی الگو‌های دیگر. آمدند چه کار کردند، برای خانواده گفتند رکن اصلی خانواده مادر است، اگر نقش مادر در خانه و خانواده کمرنگ شود درون این خانواده یک تزلزلی اتفاق می‌افتد که این خانواده از هم می‌پاشد، خانواده که پاشید جامعه می‌پاشد. اساتید و فرهنگیان را نقش شان را کمرنگ کنید، چون این‌ها روی مغز‌ها و روی افکار افراد کار می‌کنند و شاهد عرضم قسمت سوم است که الگو‌ها را بیایید عوض کنیم، الگو‌هایی که باید بچه‌های ما، جوانان ما، نوجوان‌های ما داشته باشند، الگو‌هایی که به درد دنیا و آخرت شان بخورد. بیایید یکسری الگو‌های دیگر را به آن‌ها معرفی کنیم. در بازی‌هایی که راه می‌اندازند، در معرفی بعضی از افراد، در بزرگ کردن بعضی از افرادی که شاخص هستند از لحاظ هنری، از لحاظ موسیقی، از لحاظ دیگر، هر فردی از لحاظ ورزشی، این‌ها را وقتی بیایید بعنوان الگو معرفی کنید، آن الگو‌های اصلی چه می‌شود، آرام آرام کمرنگ می‌شود. برای همین دشمن هجمه و حمله اساسی اش روی بحث محرم اتفاق می‌افتد. چرا، به این دلیل که دشمن می‌داند که اگر پیرو حسین ما باشیم و الگو‌هایی که حسین (ع) با خودش به کربلا آورده است اگر این را ما دنباله رو باشیم، ما می‌شویم یک فرد ظلم ستیز، می‌شویم یک فرد اصلاح گر، حالا در قسمت بعد برای شما توضیح می‌دهم، می‌شویم یک فرد مصلح، دشمن این را نمی‌خواهد، می‌شویم یک فرد آگاه به جامعه، دشمن این را نمی‌خواهد. برای همین است که هجمه‌ها را می‌آید به سمت محرم قرار می‌دهد و تحریم محرم را راه اندازی می‌کند.

سؤال: می‌خواهد به باور مردم این را القا کند که امام حسین (ع) به زندگی ما و به ما چه ربطی دارد؟
حجت الاسلام والمسلمین آقابابا: بله. یا نه برای امام حسین (ع) یک همایشی برگزار کنید، یک همایش صدهزار نفره، دویست هزار نفره، در یک جایی در یک ساعت خاصی این همایش برگزار شود و تمام شود. یا بیانی که استاد عزیزم فرمودند که تحریف‌هایی که می‌آیند و ایجاد می‌کنند تحریف در روضه ها، تحریف در شخصیت‌هایی که در کربلا بوده اند، تحریف در هیئت ها، اصلاً می‌آیند و نفوذ می‌کنند داخل هیئت‌ها این هیئت یک هیئتی باشد که فقط صرف یک عزاداری باشد برای حسین ۱۳۸۰ سال پیش گریه کنید در سروکله خودتان بزنید، اما این هیئت خروجی نداشته باشد. در این هیئت فکر‌ها و مغز‌ها رویش کار نشود، بینش و بصیرت در این هیئت آموزش داده نشود. در این هیئت فقط عزاداری باشد صرف عزاداری. اتفاقاً دشمن این را خیلی می‌پسندد. حتی ما داریم در بعضی از کشور‌ها است، خواستید نام ببرید، که حسینیه‌ای را تأسیس کرده اند، برنامه‌های عزاداری دارند، تمامی هزینه‌های این حسینیه‌ها را حتی از بودجه‌های فرهنگی خودشان می‌پردازند، اما این هیئت چه هیئتی است، دو ساعت فقط سینه بزن، چه شعری می‌خواهد خوانده شود، آن شعر وزن و قافیه اش و آن مغز این شعر، شعر درستی نباشد، شعر راه اندازی نباشد و با بصیرت نباشد.

سؤال: همان اهدافی که تعیین کرده اند و به دنبال آن مقاصدی که دنبال می‌کنند.
حجت الاسلام والمسلمین آقابابا: طبق اهداف خودشان باشد بله.

سؤال: راجب به این موضوع بیشتر صحبت می‌کنیم. خانم دکتر نبوی هم به جمع ما اضافه شدند. خانم دکتر مسیری که از عشق و ارادت جناب آقای دکتر میرزایی تشریح کردند و توصیف کردند از مردم ما به ساحت امام حسین (ع) و اهل بیت (ع) و دلایلی که رسانه‌ها و دشمنان هجمه وارد می‌کنند به فرهنگ عاشورایی و عزاداری مردم در محرم، یک سؤال خانم دکتر اینکه امام حسین (ع) از مردم ایران و زندگی ما جدا شدنی است؟
زهره سادات نبوی مدرس محترم دانشگاه: مطلع سخنم را متبرک کنم به حدیثی از آقا رسول الله(ص) آنجا که حضرت می‌فرمایند؛ ان لقتل الحسین علیه السلام حراره فی قلوب المؤمنین لا تبرد ابدا، همانا برای شهادت امام حسین (ع) داغی بر دل‌های مؤمنان گذاشته است که هیچگاه خنک و خاموش نخواهد شد، و همچنین اینکه من به حدیث دیگری از وجود نازنین آقا اباعبدالله اشاره کنم آنجا که حضرت می‌فرمایند؛ و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی، من خارج نشدم مگر اینکه اصلاح کنم امت جدم را و احیا کنم اسلام ناب محمدی (ص) را. وقتی که ما به این دو بعد مهم اشاره می‌کنیم و می‌پردازیم، خواهیم دانست که فطرت الهی که در تمامی انسان‌ها هست، من دوست دارم که جایگاه و محل تأثیر حضور نازنین اباعبدالله الحسین را از مرز‌های ایران فراتر ببرم و این را به تمام آزاده‌های جهان تعمیم بدهم و محضر شما عرض کنم که هرگز این اتفاق نخواهد افتاد به دلایل متعددی که اگر که اجازه بفرمایید به یکی از این دلایل به صورت اجمال اشاره خواهم کرد. اینکه واقعه عاشورا و واقعه کربلا و قیام سیدالشهدا (ع) یک واقعه جامع الابعاد است به این شکل که اگر ما بخواهیم از ابعاد مختلف این قیام را مورد بررسی قرار بدهیم و دلیل بیاوریم برای اینکه هرگز و هرگز این واقعه و این اتفاق از مردم جدا نخواهد شد و عرض کردم خارج از بحث مرز‌ها اینکه مرزبندی نکنیم بگوییم مردم ایران، که البته طلایه دار این موضوع هستند و تمامی آزاده‌های جهان به این دلایل هست. اگر ما ابعاد مختلف واقعه عاشورا را به بحث بنشینیم و تبیین کنیم، خواهیم دید که اگر که ما بخواهیم از بعد احساسی و عاطفی یعنی اگر فردی بخواهد از این بعد واقعه عاشورا را به بحث و تبیین بنشیند می‌بینیم که نمایش بسیار قدرتمندی در بعد احساسی و عاطفی در واقعه عاشورا و روز کربلا و روز‌های بعد و قبل از آن به منصه ظهور درخواهد آمد. در بعد معنوی و الهی اگر بخواهیم مورد بررسی قرار بدهیم از شب عاشورا که آن سخنرانی وجود نازنین آقا اباعبدالله و رابطه عاشقانه‌ای که بین تمامی یاران اباعبدالله در ابتدا با باری تعالی شکل می‌گیرد و ذوق می‌شوند در وجود باری تعالی و بعد در محضر آقا اباعبدالله فردا به شهادت می‌رسند. بحث بعدی بحث اخلاقی و انسانیتی است که در جای جای قیام عاشورا ما می‌بینیم که به تعلل درمی آید و همه می‌دانیم این ابعاد اخلاقی و انسانی و آن رابطه اخلاقی که بین آقا اباعبدالله و یاران شان به اهل بیت وجود دارد را همه به نظاره می‌نشینیم. بعد بعدی بعد اقتدار و مدیریت شرایطی است که من خیلی دوست دارم وجود خانم حضرت زینب (س) که این ایام بایستی متعلق به این بانوی بزرگوار است که معمولاً این بعد شخصیتی حضرت زینب (س) خیلی مغفول می‌ماند و بیشتر ما روی صبر و واژه صبر ایشان کار می‌کنیم و صحبت می‌کنیم، من باید بگویم به بعد اقتدار حضرت خیلی اشاره‌های قوی بشود و این جایش خیلی خالی است. مبنی بر اینکه خصوصاً تبیین جایگاه یک بانو، اینکه ما هم این نگاه را کم داریم و این باید خیلی به آن پرداخته شود. اینکه حضرت زینب (س) با آن وقایعی که رخ داد در نیمرزو عاشورا در نیمروزی که در کربلا سپری کردند و بعد آن اسارت‌ها ..

سؤال: راجب به شخصیت حضرت زینب (س) باید ساعت‌ها برنامه گذاشت و ساعت‌ها صحبت کرد، مخصوصاً نکته و موضوعی که به آن اشاره کردید که بسیار بعد پراهمیتی است یعنی اقتدار درکنار صبر و هزار ویژگی خانم حضرت زینب (س)، با شما موضوع را ادامه خواهم داد. آقای دکتر میرزایی اشاره کردند که به دلایل مختلف بعد احساسی، بعدعقلانی، تاریخی، معنوی و هزاران دلیل دیگر، ماجرای عاشورا، واقعه عاشورا و امام حسین (ع) از زندگی ما جداشدنی نخواهد بود. بپردازیم به اینکه اگر بخواهیم یک نزدیکی و غرابتی را تشریح کنیم و توصیف کنیم، شما مردم شناس هستید، از فرهنگ عاشورا با زندگی و زیست مردم، به چه مواردی اشاره می‌کنید؟
میرزایی: نقطه اتصال ما اتفاقاً با اهل بیت، امام حسین (ع) است، همسر ایشان است، یعنی من ایرانی اگر بخواهم خودم را وصل کنم به اهل بیت بعد از سلمان فارسی، خب همسر امام حسین ایرانی بودند حضرت شهربانو، یعنی ما از طریق، حالا در علم مردم شناسی می‌گویند نژاد خالص نداریم، اینکه می‌گویند آریایی و اینها، حرف‌هایی است که در دنیا بحث نژاد زیر سؤال رفته است، یعنی در واقع همه اقوام، همه ملیت‌ها آمیخته‌ای از اقوام و خرده فرهنگ‌های مختلف هستند. اتفاقاً من می‌گویم که دشمن دارد دست می‌گذارد روی نقطه‌ای که یعنی دارد جایی را می‌کوبد که نقطه قوت ما است، یعنی ایرانیت، حالا من نمی‌خواهم بحث ملی گرایی را مطرح کنم، ولی بالاخره ما سابقه درخشانی داریم در احیای اسلام حداقل در این چهل سال گذشته ما نشان داده ایم که اسلامی که سیاسی نباشد بردی نخواهد داشت و از بین خواهد رفت و خوشبختانه با انقلاب اسلامی ما توانسته ایم آن لبه سیاسی اسلام که مهمترین وجه آن بوده است یعنی برقراری حکومت اسلامی و ظهور حضرت به این حکومت را در جهان تسری می‌دهند، به قول شهید همت هرجایی که دارند می‌کوبند آنجا نقطه مهمی است و اگر امسال می‌بینیم که هجمه‌ها بیشتر شده است نسبت به عزاداری ها، به نظر من این آگاهی برایشان بیشتر شده است که این را می‌دانند و امسال بیشتر می‌دانند که چقدر این هیئت‌های امام حسین (ع) می‌تواند روشنگر باشد. من معتقد هستم که منبر یک رسانه است، هیئت یک رسانه است که اتفاقاً دارد خبر‌های مهمی را ساتع می‌کند، روشنگری می‌کند و به نظر من بهترین جایی که می‌تواند دست آن‌ها را رو کند همین هیئت‌ها هستند و نقشی که روحانیون و بخصوص شعرا و مادحین اهل بین در این بین دارند بسیار بسیار مهم است و ما این را در ایران است که می‌بینیم که جریان سیاسی وارد روضه امام حسین (ع) شده است وگرنه در خیلی از جا‌های دنیا، همانطور که حاج آقا اشاره کردند، در خیلی از کشور‌های انگلیس، امریکا، حتی بودجه می‌گذارند که هیئت‌ها برگزار شود با آن‌ها کاری ندارند، ولی در ایران این مشکل برایشان است.

سؤال: حاج آقا به منبر اشاره کردند شما در دهه اول منبر داشتید سخنرانی کرده اید از نزدیک با مردم مواجه بوده اید. در مراسم‌هایی که شرکت کردید این همه ساعت برنامه گذاشتند، تلاش کردند، در مقاطع زمانی هم تلاش می‌کنند برای اینکه آن خط آن جای قوت را نشانه بگیرند. حضور مردم کاهش پیدا کرده بود؟
حجت الاسلام والمسلمین آقابابا: اگر بخواهم واقعاً خیلی با صراحت صحبت کنم، یک وقت بینندگان عزیز گمان نکنند ما بخواهیم نوعی کلاس بگذاریم بگوییم خب همه چیز خوب است، حضور مردم هم خوب است، ولی به واقعیت بخواهم بگویم الحق و الانصاف امسال معرکه بود. یعنی ما در خود رسانه هم می‌دیدیم هیئت‌هایی که در تهران و شهر‌های دیگر برگزار می‌شود. خود حقیر در شهرستانی برنامه داشته ام از توابع استان مرکزی، انصافاً حضور مردم اینقدر زیاد بود که شب‌های بعد دیگر جا برای نشستن مردم نبود. یعنی اینقدر حضور پیدا می‌کردند.

سؤال: آقای دکتر میرزایی، تلاش دشمن را در غالب برنامه سازی‌ها در همین؟ مخصوصاً امسال، قرار بدهیم در مقابل تصویر‌هایی که الان دیدیم در روز عاشورا دیدیم که ما در رسانه همیشه دوقاب یا چندقاب که می‌شویم تنها می‌توانیم یک گوشه‌ای از حضور مردم را به تصویر بکشیم و ببینیم که چرا نتوانستند.
میرزایی: دستکاری فرهنگ، کار ساده‌ای نیست یعنی شما اگر بخواهید فرهنگ یک جامعه را تغییر بدهید اینقدر ساده نمی‌توانید دستکاری اش کنید. من یک مثالی بزنم، من دانشجو بودم در خارج از کشور، در هواپیما داشتم می‌رفتم یک چیزی را شروع به خواندن کردم بغل دستی من نگاه کرد و گفت این چه چیزی است که می‌خوانی، یک متن دلی بود، بعد شروع کرد برای من حرف زدن در مورد اینکه این‌ها الکی است و من هم به حرف هایش گوش می‌دادم، هواپیما افتاد در یک چاله هوایی، گفت یا اباالفضل، یعنی خیلی لرزید، برای من خیلی جالب بود بعد از اینکه آرام شد من به او گفتم شما که می‌گفتید که خدا وجود ندارد و این‌ها همه اش الکی است گفت خدا وجود ندارد، ولی حضرت عباس که وجود دارد. در واقع من می‌خواهم اشاره به این کنم که بعضی از چیز‌ها حتی اگر به ظاهر تغییر بخواهد کند، ولی در عمق فرهنگ به این راحتی تغییر نمی‌کند. یعنی اعتقاد به امام حسین (ع) و دستگاه امام حسین (ع) چیزی نیست که بشود به این سادگی، من مطمئن هستم خیلی از این افرادی که امسال در عزاداری‌ها شرکت کردند این خیل همانطور که حاج آقا اشاره کردند واقعاً بی نظیر بود به نظر من، این خیل جمعیتی که برای امام حسین آمدند و به نظر من واقعاً دارد سال به سال بیشتر می‌شود. در محله ما سه هیئت اضافه شده بود خیلی راحت بگویم و اتفاقاً دو تا از هیئت‌ها بچه بودند و این برای من خیلی خوشایند بود که این جامعه پذیری دارد اتفاق می‌افتد. این دستگاه به این سادگی اتفاق نمی‌افتد خصوصاً از این طریق که ما با فطرت انسان مواجه هستیم. هیئت امام حسین (ع) با فطرت انسانی ما نزدیک است برای همین جدا شدن از فطرت انسانی به این سادگی اتفاق نمی‌افتد.

سؤال: همیشه یک جایی به اسم یک موضوعی به اسم دلبستگی‌های دلی مردم ایران همیشه بلااستثناء دشمن را عصبانی می‌کند.
حجت الاسلام والمسلمین آقابابا: مطلب، اول خواست خدا است، کسی نمی‌تواند جلوی خواست خدا را بگیرد. یریدون لیطفوا نورالله بافواههم والله متمُّ النوره، خدا می‌خواهد امام حسین (ع) بماند. این یک، دوم امام حسین (ع) تمام زندگی اش را در راه خدا داد خدا هم امام حسین (ع) را بزرگ اش کرد. امام حسین (ع) را عزیزش کرد در قلوب همه مردم جای داد. مطلب سوم این را دشمنان ما بدانند نمی‌دانم چرا این را نمی‌فهمند که مردم گوشت و پوست و خون و تمام زندگی شان عجین شده است با امام حسین (ع). اینکه جناب آقای دکتر فرمودند، واقعاً این فطرتی است که خدا در وجود ما قرار داده است. مطلب بعدی اینکه در بحث امام حسین (ع) هر چقدر دشمن تلاش کند که نور امام حسین (ع) را بخواهد کمتر کند، اصلاً خود مردم این را می‌آیند یک جرقه نیست یک آتش فروزانی را مردم ایجاد می‌کنند. پس دشمنان بدانند که نمی‌توانند ما را از دین مان، از آئین مان، از عشق مان امام حسین (ع)، دور کنند.