اقلید شهری کهن در شمال استان فارس با تاریخچه ای غنی و طبیعتی بکر همواره مقصدی جذاب برای علاقه مندان به فرهنگ و طبیعت گردی بوده است. این شهر که بر بلندای فلات ایران قرار گرفته با چشم اندازهای کوهستانی چشمه های جوشان و مناطق دیدنی متنوع تجربه ای متفاوت از سفر را ارائه می دهد. اما چگونه می توان بهترین برنامه ریزی را برای بازدید از این گنج پنهان انجام داد؟ انتخاب زمان مناسب برای سفر شناخت جاذبه های بی نظیر آگاهی از راه های دسترسی و آشنایی با فرهنگ و آداب مردم محلی از جمله دغدغه های اصلی مسافرانی است که قصد دارند به اقلید سفر کنند. این راهنما با ارائه اطلاعات جامع و کاربردی شما را در برنامه ریزی سفری خاطره انگیز به اقلید یاری خواهد کرد.
معرفی شهر اقلید
اقلید یکی از شهرستان های شمالی استان فارس است که در منطقه ای کوهستانی و مرتفع از رشته کوه های زاگرس واقع شده است. این شهر باستانی با پیشینه ای که به دوران پیش از اسلام و حتی هزاره پنجم پیش از میلاد بازمی گردد دومین شهر مرتفع در استان فارس و ششمین شهر مرتفع در سراسر ایران محسوب می شود. موقعیت جغرافیایی خاص اقلید آب و هوایی متمایز و طبیعتی متنوع را برای آن به ارمغان آورده است. این شهرستان به دلیل برخورداری از منابع آبی فراوان چشمه های متعدد و دشت های سرسبز منطقه ای مناسب برای کشاورزی دامداری و زنبورداری است. زیبایی های طبیعی اقلید از تنگه ها و آبشارها گرفته تا کوه ها و دشت های پوشیده از گیاهان دارویی آن را به مقصدی ایده آل برای طبیعت گردان و علاقه مندان به سفرهای آرامش بخش تبدیل کرده است.
ارتفاع اقلید از سطح دریا
شهر اقلید با ارتفاعی حدود ۲۳۰۰ متر از سطح دریا یکی از مرتفع ترین شهرهای کشور محسوب می شود. این ارتفاع بالا سبب شده تا اقلید دارای آب و هوایی سرد و کوهستانی باشد به ویژه در فصول سرد سال. قرارگیری در دامنه ارتفاعات زاگرس بر توپوگرافی منطقه تأثیر گذاشته و چشم اندازهای کوهستانی و دره های عمیق را ایجاد کرده است. این ویژگی جغرافیایی علاوه بر تأثیر بر اقلیم بر پوشش گیاهی و جانوری منطقه نیز اثرگذار بوده و تنوع زیستی خاصی را در اقلید و نواحی اطراف آن به وجود آورده است. ارتفاع زیاد اقلید یکی از دلایل اصلی خنکی هوا در فصول گرم سال است که آن را به مقصدی مطلوب برای تابستان تبدیل می کند.
نژاد و زبان مردم اقلید
مردم شهرستان اقلید عمدتاً فارسی زبان هستند و با لهجه ای شیرین و خاص خود صحبت می کنند که ریشه در زبان فارسی کهن دارد. ترکیب جمعیتی این منطقه شامل اقوام مختلفی است که در طول تاریخ در این سرزمین سکونت گزیده اند. عمده ساکنان اقلید مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند. فرهنگ مردم اقلید متأثر از فرهنگ غنی استان فارس است و آداب و رسوم محلی به ویژه در روستاها همچنان پابرجا مانده است. مهمان نوازی و خونگرمی از ویژگی های بارز مردم این منطقه است. فعالیت های اقتصادی اصلی مردم شامل کشاورزی دامداری باغداری و تولید صنایع دستی به ویژه فرش و گبه دستبافت است که نشان از پیوند عمیق آن ها با طبیعت و سنت های دیرینه دارد.
بهترین زمان سفر به اقلید
انتخاب بهترین زمان برای سفر به اقلید به هدف شما از این سفر و ترجیحات آب و هوایی شما بستگی دارد. با توجه به موقعیت کوهستانی و ارتفاع بالای این شهر اقلید زمستان های بسیار سردی دارد که گاهی با یخبندان های طولانی همراه است. دمای هوا در زمستان می تواند تا منفی ۲۲ درجه سانتی گراد نیز کاهش یابد بنابراین اگر تحمل سرمای شدید را ندارید سفر در این فصل توصیه نمی شود مگر اینکه به دنبال تجربه ای متفاوت از سرما و برف در مناطق کوهستانی باشید. با این حال طبیعت اقلید در فصل زمستان نیز زیبایی های خاص خود را دارد.
آب و هوای اقلید
اقلید دارای آب و هوای کوهستانی با تابستان های معتدل و زمستان های سرد و خشک است. در اوایل بهار هوا به تدریج گرم می شود و طبیعت اقلید جانی دوباره می گیرد. دشت ها و دامنه ها با گل های وحشی به ویژه شقایق ها پوشیده می شوند و سرسبزی وصف ناپذیری منطقه را فرا می گیرد. اردیبهشت ماه را می توان یکی از زیباترین زمان ها برای بازدید از اقلید دانست زمانی که هوا بسیار دلپذیر است و طبیعت در اوج زیبایی خود قرار دارد. فصل تابستان در اقلید معتدل و دلنشین است و خبری از گرمای طاقت فرسای بسیاری از نقاط ایران نیست. بیشینه دما در تابستان به حدود ۳۷ درجه سانتی گراد می رسد که نسبت به مناطق گرمسیری بسیار مطلوب تر است. این فصل برای لذت بردن از فعالیت های آبی در تنگه ها و کنار چشمه ها بسیار مناسب است. پاییز نیز با رنگ های هزار جلوه اش زیبایی خاصی به اقلید می بخشد اما هوا به سرعت رو به سردی می رود. بنابراین به طور کلی اواخر بهار و فصل تابستان به ویژه ماه های اردیبهشت تا شهریور بهترین زمان برای سفر به اقلید و استفاده حداکثری از طبیعت و جاذبه های آن محسوب می شود.
جاهای دیدنی اقلید
اقلید سرزمینی پر از شگفتی های طبیعی و تاریخی است که هر کدام داستانی برای گفتن دارند. از تنگه های عمیق و آبشارهای خروشان گرفته تا چشمه های دائمی و بناهای باستانی تنوع جاذبه ها در این منطقه می تواند هر سلیقه ای را راضی کند. طبیعت بکر و دست نخورده اقلید فرصت های بی نظیری برای طبیعت گردی کوه پیمایی و لذت بردن از آرامش و زیبایی فراهم می آورد. در کنار جاذبه های طبیعی آثار تاریخی برجای مانده از دوران های مختلف به ویژه دوره ساسانی نشان دهنده قدمت و اهمیت این منطقه در طول تاریخ ایران است. سفر به اقلید فرصتی است تا در کنار لذت بردن از طبیعت با بخشی از تاریخ و فرهنگ کهن این سرزمین نیز آشنا شوید.
تنگه براق اقلید
تنگه براق یکی از مشهورترین و زیباترین جاذبه های طبیعی شهرستان اقلید است که در بخش سده واقع شده است. این تنگه با دیواره های صخره ای بلند و عمیق آبشارهای متعدد و حوضچه های طبیعی چشم اندازی خیره کننده را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می دهد. آبشارهای تنگه براق از دل صخره ها فرو می ریزند و حوضچه هایی با آب زلال و سرد ایجاد می کنند که در فصول گرم سال مکانی عالی برای آب تنی و رفع خستگی است. ارتفاع دیواره های تنگه در برخی نقاط به حدود ۳۰۰ متر می رسد و زیبایی آن را دوچندان می کند. همچنین در نزدیکی این تنگه غاری آهکی و کتیبه ای باستانی از دوران ساسانی وجود دارد که بر جذابیت تاریخی و طبیعی این منطقه می افزاید. تنگه براق به دلیل زیبایی های منحصربه فردش یکی از پربازدیدترین مکان های دیدنی اقلید است.
سد ملاصدرا
در فاصله حدود ۹ کیلومتری از تنگه براق سد ملاصدرا بر روی رودخانه تنگ براق احداث شده است. این سد یکی از پرآب ترین سدهای استان فارس محسوب می شود و دریاچه پشت آن محیطی دلپذیر برای تفریح و استراحت فراهم آورده است. دریاچه سد ملاصدرا مکانی مناسب برای پیک نیک های خانوادگی قایق سواری ماهیگیری و لذت بردن از طبیعت آرامش بخش منطقه است. چشم انداز کوه های اطراف و آب زلال دریاچه فضایی دلنشین برای گذراندن اوقات فراغت ایجاد کرده است. این سد علاوه بر اهمیت در تأمین آب کشاورزی منطقه به یک جاذبه گردشگری نیز تبدیل شده و بسیاری از مسافران در سفر به اقلید بازدید از آن را در برنامه خود قرار می دهند. نزدیکی سد ملاصدرا به تنگه براق امکان بازدید از هر دو مکان در یک روز را فراهم می کند.
قدمگاه سده
تفرجگاه قدمگاه سده واقع در نزدیکی شهر سده اقلید یکی دیگر از مناطق دیدنی و بسیار زیبای این شهرستان است. این منطقه به دلیل وجود چشمه ای بزرگ و دائمی که در تمام فصول سال پرآب است همواره سرسبز و باطراوت باقی می مانده و به «بهشتی زیبا» شهرت یافته است. چشمه قدمگاه یکی از سرچشمه های اصلی رود کر است و آب آن به سمت سد ملاصدرا و سپس سد درودزن جریان می یابد. فضای تفرجگاه قدمگاه با درختان کهنسال دشت های سرسبز و صدای دلنشین آب مکانی ایده آل برای آرامش و دوری از هیاهوی زندگی شهری است. این منطقه امکاناتی برای اقامت بوم گردی و همچنین کمپینگ در فصول مناسب سال را نیز فراهم می کند و تجربه ای دلپذیر از اقامت در دل طبیعت را ارائه می دهد.
باتلاق گور بهرام
باتلاق گور بهرام با وجود نامی که ممکن است در ابتدا کمی عجیب به نظر برسد یکی از دیدنی های جذاب و منحصربه فرد اقلید است که در فاصله حدود ۵۵ کیلومتری این شهر قرار دارد. این باتلاق در طول سال های اخیر با انجام اقداماتی برای زیباسازی و ایجاد امکانات رفاهی به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است. روایت های محلی درباره نام این باتلاق وجود دارد که آن را به داستان شکار بهرام گور و فرورفتن او در این منطقه مرتبط می دانند. امروزه باتلاق گور بهرام با چشم اندازهای آرام و بکر خود مکانی مناسب برای عکاسی تماشای پرندگان (در صورت وجود) و لذت بردن از سکوت طبیعت است. بازدید از این باتلاق فرصتی است تا با یکی از مناطق کمتر شناخته شده اما زیبای اقلید آشنا شوید.
حوضچه دختر گبر
حوضچه و کتیبه دختر گبر اثری باستانی و ارزشمند در دل ارتفاعات اقلید است که قدمت آن به دوران ساسانی بازمی گردد. این اثر شامل گودالی سنگی است که در دل صخره ای تراشیده شده و بر روی دیواره بیرونی آن کتیبه ای به خط پهلوی ساسانی نقش بسته است. بر اساس ترجمه کتیبه این حوضچه به احتمال زیاد مرتبط با آیین های زرتشتیان یا مقبره ای از آن دوران بوده است. این اثر تاریخی نشان دهنده حضور تمدن درخشان در منطقه اقلید در دوران پیش از اسلام است و اطلاعات ارزشمندی درباره فرهنگ زبان و اعتقادات مردم آن زمان ارائه می دهد. حوضچه دختر گبر به عنوان یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی اقلید مورد توجه علاقه مندان به تاریخ و باستان شناسی قرار دارد.
قله بل بلندترین قله استان فارس
قله بل با ارتفاع بیش از ۴۰۵۰ متر بلندترین قله در استان فارس و یکی از قلل مرتفع رشته کوه زاگرس است که در نزدیکی شهرستان اقلید واقع شده است. این قله برای کوهنوردان و علاقه مندان به صعودهای مرتفع مقصدی جذاب و چالش برانگیز محسوب می شود. صعود به قله بل نیازمند آمادگی جسمانی و تجهیزات مناسب است و معمولاً در فصول بهار و تابستان که شرایط جوی مساعدتر است انجام می شود. مسیرهای مختلفی برای صعود به این قله وجود دارد که هر کدام زیبایی ها و چالش های خاص خود را دارند. ایستادن بر فراز قله بل چشم اندازی بی نظیر از دشت ها و کوه های اطراف را پیش روی کوهنوردان قرار می دهد و پاداش سختی مسیر را می دهد. این قله نمادی از طبیعت کوهستانی و سرسخت اقلید است.
آبشار دشتک ابرج
آبشار دشتک ابرج یکی دیگر از جاذبه های طبیعی زیبا در نزدیکی شهرستان اقلید است که در منطقه دشتک ابرج واقع شده است. این آبشار فصلی یا دائمی (بسته به میزان بارندگی) با فروریختن آب از ارتفاع چشم اندازی دلنشین و محیطی خنک و باطراوت را ایجاد می کند. منطقه دشتک ابرج با طبیعت کوهستانی و پوشش گیاهی متنوع مکانی مناسب برای طبیعت گردی و پیک نیک به ویژه در فصول بهار و تابستان است. دسترسی به آبشار ممکن است نیازمند کمی پیاده روی در مسیرهای طبیعی باشد که خود بخشی از جذابیت بازدید از این منطقه است. آبشار دشتک ابرج فرصتی برای لذت بردن از زیبایی های پنهان طبیعت اقلید و تجربه آرامش در کنار صدای آب است.
روستای تنگ براق
روستای تنگ براق در مجاورت تنگه معروف براق قرار دارد و به عنوان پایگاهی برای دسترسی به این جاذبه طبیعی شناخته می شود. این روستا بافتی سنتی دارد و زندگی مردم محلی در آن جریان دارد. اقامت در این روستا می تواند تجربه ای متفاوت از سفر به اقلید باشد و فرصتی را برای آشنایی نزدیک با فرهنگ و سبک زندگی روستایی منطقه فراهم کند. در روستای تنگ براق ممکن است اقامتگاه های بوم گردی یا خانه های محلی برای پذیرایی از مسافران وجود داشته باشد. بازدید از روستا و تعامل با مردم محلی می تواند بخشی جذاب از سفر به منطقه تنگ براق باشد و در کنار لذت بردن از طبیعت بکر تنگه با زندگی ساده و صمیمی روستاییان نیز آشنا شوید.
تاریخچه اقلید
اقلید یکی از شهرهای بسیار کهن ایران است که قدمت آن به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. شواهد باستان شناسی و متون تاریخی نشان می دهد که این منطقه از دیرباز مسکونی و دارای اهمیت بوده است. برخی پژوهشگران قدمت اقلید را به هزاره پنجم پیش از میلاد و دوران ایلامی نسبت می دهند در حالی که آثار برجای مانده مانند کتیبه و حوضچه دختر گبر ارتباط عمیق این منطقه با دوره ساسانی را تأیید می کنند. اقلید در طول تاریخ به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرارگیری در مسیرهای ارتباطی از اهمیت استراتژیک برخوردار بوده است. این شهر در دوران اسلامی نیز به حیات خود ادامه داده و در متون جغرافی دانان و مورخان اسلامی از آن یاد شده است. وجود بناها و محوطه های تاریخی متعدد در اقلید و اطراف آن گواه قدمت و غنای تاریخی این سرزمین است و آن را به مقصدی جذاب برای علاقه مندان به تاریخ تبدیل کرده است.
فرهنگ و هنر
فرهنگ مردم اقلید ریشه در فرهنگ غنی استان فارس دارد و متأثر از آداب و رسوم دیرینه این منطقه است. زبان مردم فارسی با لهجه محلی اقلید است. هنر در اقلید عمدتاً در قالب صنایع دستی تجلی می یابد. زنان و مردان هنرمند اقلیدی در تولید انواع دستبافته ها به ویژه فرش و گبه مهارت دارند. فرش ها و گبه های اقلید با طرح ها و نقش های اصیل و استفاده از مواد اولیه طبیعی از کیفیت بالایی برخوردارند و به عنوان یکی از مهم ترین سوغات این منطقه شناخته می شوند. علاوه بر دستبافته ها هنرهای دیگری مانند سفالگری و معرق کاری نیز ممکن است در این منطقه رواج داشته باشد. موسیقی محلی و داستان ها و افسانه های بومی نیز بخشی از فرهنگ شفاهی مردم اقلید را تشکیل می دهند.
آداب و رسوم مردم اقلید
آداب و رسوم مردم اقلید مانند بسیاری از نقاط ایران با مناسبت های مذهبی و ملی گره خورده است. مراسم عزاداری ایام محرم جشن های اعیاد اسلامی و همچنین جشن نوروز با شکوه خاصی در این منطقه برگزار می شود. مهمان نوازی یکی از ویژگی های بارز مردم اقلید است و احترام به بزرگترها و حفظ پیوندهای خانوادگی از اهمیت بالایی برخوردار است. در گذشته برخی آداب و رسوم مرتبط با کشاورزی و دامداری نیز در این منطقه رایج بوده که برخی از آن ها ممکن است هنوز در مناطق روستایی رواج داشته باشند. حضور در مراسم محلی و تعامل با مردم اقلید می تواند تجربه ای غنی از فرهنگ و سنت های این منطقه را به همراه داشته باشد.
اقامت در اقلید
برای اقامت در اقلید گزینه های متنوعی متناسب با بودجه و سلیقه شما وجود دارد. با توجه به اینکه اقلید شهری کوچک تر نسبت به مراکز استان است نباید انتظار هتل های بسیار لوکس و پنج ستاره را داشت. با این حال در این شهر می توانید اقامتگاه هایی مانند هتل های سه ستاره هتل آپارتمان ها و مسافرسراهای معمولی را پیدا کنید که خدمات مناسبی را ارائه می دهند. همچنین اقامتگاه های بوم گردی در داخل شهر و مناطق اطراف به ویژه در روستاهایی مانند تنگ براق و منطقه قدمگاه گزینه ای عالی برای کسانی است که به دنبال تجربه ای نزدیک تر به طبیعت و فرهنگ محلی هستند. این اقامتگاه ها اغلب در خانه های سنتی با فضایی دلنشین و امکانات ساده تر قرار دارند. علاوه بر این برای علاقه مندان به طبیعت گردی و ماجراجویی امکان کمپینگ در برخی مناطق طبیعی اقلید با رعایت نکات ایمنی و زیست محیطی وجود دارد.
سوغات اقلید
سفر به اقلید بدون خرید سوغاتی کامل نمی شود. این شهرستان به دلیل طبیعت بکر و فعالیت های کشاورزی و دامداری دارای سوغاتی های متنوع و باکیفیتی است. یکی از مهم ترین و مشهورترین سوغات اقلید محصولات لبنی محلی است که به دلیل استفاده از شیر تازه دام ها و روش های سنتی تولید طعم و کیفیت بی نظیری دارند. انواع پنیر کره ماست و کشک محلی از جمله این محصولات هستند. عسل کوهی اقلید نیز که از گل ها و گیاهان دارویی دامنه های زاگرس به دست می آید بسیار مشهور و پرخاصیت است. علاوه بر محصولات خوراکی صنایع دستی اقلید نیز بسیار ارزشمند هستند. فرش ها و گبه های دستبافت اقلید با طرح های زیبا و کیفیت بافت بالا از جمله بهترین سوغاتی های این منطقه به شمار می روند که نشان دهنده هنر و ذوق مردم محلی هستند. همچنین گیاهان دارویی که در کوه های اقلید می رویند نیز می توانند به عنوان سوغات تهیه شوند.
مسیر دسترسی
اقلید به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در شمال فارس از طریق جاده های اصلی به شهرهای بزرگ اطراف متصل است و دسترسی به آن از نقاط مختلف کشور امکان پذیر است. فاصله اقلید تا شهرهای مهمی مانند شیراز و اصفهان حدود ۲۵۰ کیلومتر تا یزد حدود ۲۰۰ کیلومتر و تا یاسوج حدود ۱۶۰ کیلومتر است. برای سفر به اقلید می توانید از وسایل حمل و نقل مختلفی استفاده کنید.
سفر به اقليد با ماشين شخصی
سفر با خودروی شخصی به اقلید یکی از رایج ترین و راحت ترین روش هاست زیرا به شما امکان می دهد با آزادی بیشتری در منطقه گشت و گذار کنید و از جاذبه های اطراف شهر نیز دیدن کنید. مسیرهای دسترسی از شهرهای مختلف به اقلید آسفالت و معمولاً کیفیت مناسبی دارند. اگر از سمت شیراز یا اصفهان حرکت می کنید مسیر از جاده اصلی می گذرد و تابلوهای راهنما مسیر اقلید را مشخص کرده اند. رانندگی در مسیرهای کوهستانی اطراف اقلید می تواند بسیار دلپذیر باشد اما نیازمند احتیاط به ویژه در فصول سرد سال و در صورت بارش برف یا باران است. پیش از سفر وضعیت آب و هوا و جاده ها را بررسی کنید و از سلامت فنی خودرو اطمینان حاصل کنید.
ايستگاه قطار اقليد
اقلید دارای ایستگاه راه آهن است که در مسیر خط آهن یزد قرار دارد. این امکان سفر با قطار را به اقلید میسر ساخته است. سفر با قطار می تواند تجربه ای راحت و ایمن باشد به ویژه برای کسانی که تمایل به رانندگی در مسافت های طولانی ندارند. ایستگاه راه آهن اقلید در خارج از شهر واقع شده است و پس از رسیدن به ایستگاه می توانید با تاکسی یا وسایل نقلیه محلی خود را به مرکز شهر یا محل اقامتتان برسانید. برنامه ریزی برای سفر با قطار نیازمند بررسی جدول زمانی حرکت قطارها و تهیه بلیط از پیش است.
سفر به اقليد با اتوبوس
سفر با اتوبوس یکی از اقتصادی ترین روش ها برای رسیدن به اقلید است. پایانه های اتوبوس رانی در شهرهای بزرگ مانند شیراز اصفهان یزد و یاسوج سرویس های منظمی به مقصد اقلید دارند. اتوبوس ها معمولاً راحت و مجهز هستند و در طول مسیر در ایستگاه های بین راهی توقف می کنند. سفر با اتوبوس به شما امکان می دهد در طول مسیر از تماشای مناظر اطراف لذت ببرید و نیازی به دغدغه رانندگی یا مسیریابی نداشته باشید. پس از رسیدن به پایانه اتوبوس رانی اقلید می توانید با تاکسی یا سایر وسایل نقلیه عمومی خود را به مقصد نهایی برسانید. تهیه بلیط اتوبوس نیز معمولاً به صورت آنلاین یا حضوری از پایانه ها امکان پذیر است.
اقلید کجاست؟
اقلید یکی از شهرستان های استان فارس در شمال این استان است که در منطقه ای کوهستانی از رشته کوه های زاگرس قرار دارد.
بهترین زمان سفر به اقلید چه زمانی است؟
بهترین زمان برای سفر به اقلید از نظر آب و هوا اواخر بهار و فصل تابستان به ویژه ماه های اردیبهشت تا شهریور است.
سوغات اقلید چیست؟
از مهم ترین سوغات اقلید می توان به محصولات لبنی محلی عسل کوهی و انواع فرش و گبه دستبافت اشاره کرد.
قدمت اقلید به چه دورانی باز می گردد؟
قدمت اقلید بسیار کهن است و شواهد تاریخی و باستان شناسی نشان می دهد که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام و حتی هزاره پنجم پیش از میلاد می رسد.
جاهای دیدنی اقلید کدامند؟
از جمله جاهای دیدنی اقلید می توان به تنگه براق سد ملاصدرا تفرجگاه قدمگاه باتلاق گور بهرام و حوضچه دختر گبر اشاره کرد.