تاریخ پایان ماین اتریوم

پایان ماین اتریوم در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ (۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲) با موفقیت آپگرید بزرگ «مرج» (The Merge) رقم خورد. این رویداد نقطه عطفی در تاریخ اتریوم بود که الگوریتم اجماع این بلاک چین را از اثبات کار (Proof-of-Work – PoW) به اثبات سهام (Proof-of-Stake – PoS) تغییر داد و به دوره ماینینگ اتریوم پایان بخشید. این تحول، مسیری جدید را برای یکی از مهم ترین و پرکاربردترین شبکه های بلاک چینی جهان گشود.

دنیای بلاک چین همواره در حال تحول و دگرگونی بوده است؛ تغییراتی که گاه مسیر آینده یک فناوری را به کلی متحول می سازند. در این میان، آپگرید «مرج» اتریوم را می توان یکی از بزرگترین و جاه طلبانه ترین این تحولات دانست. رویدادی که نه تنها نحوه کارکرد شبکه اتریوم را دگرگون ساخت، بلکه پیامدهای گسترده ای برای اکوسیستم رمزارزها، ماینرها و سرمایه گذاران به همراه داشت. برای درک عمیق این نقطه عطف، باید قدم به قدم با هم در تاریخ اتریوم پیش برویم، از آغاز عصر اثبات کار تا لحظه ادغام بزرگ و فراتر از آن. این سفر به ما کمک می کند تا بفهمیم پایان ماینینگ چه معنایی داشت، چرا اتفاق افتاد و چه چشم اندازی برای آینده اتریوم ترسیم کرد.

اتریوم پیش از «مرج»: عصر اثبات کار (Proof-of-Work – PoW)

برای درک عظمت «مرج»، ابتدا باید به دوران پیشین اتریوم بازگردیم؛ زمانی که این شبکه بر پایه الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) فعالیت می کرد. در سال ۲۰۱۵، وقتی ویتالیک بوترین و تیمش اتریوم را راه اندازی کردند، هدفشان ایجاد پلتفرمی برای قراردادهای هوشمند و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) بود که فراتر از قابلیت های محدود بیت کوین عمل کند. این هدف بلندپروازانه، اتریوم را به دومین رمزارز بزرگ بازار تبدیل کرد و دریچه ای به سوی نوآوری های بی شمار در فضای بلاک چین گشود.

در آن دوران، قلب تپنده شبکه اتریوم، ماینرها بودند. این قهرمانان گمنام، با به کارگیری سخت افزارهای قدرتمند (عموماً کارت های گرافیک)، معادلات پیچیده رمزنگاری را حل می کردند تا تراکنش ها را تأیید و بلوک های جدید را به زنجیره اضافه کنند. می توان تصور کرد که هر بلاک جدید، حاصل تلاش بی وقفه و مصرف انرژی قابل توجهی بود که توسط هزاران ماینر در سراسر جهان انجام می شد. در ازای این تلاش، ماینرها پاداش هایی در قالب اتر (ETH) دریافت می کردند و این چرخه، امنیت و پایداری شبکه را تضمین می کرد.

اما با رشد چشمگیر اتریوم و افزایش کاربرد آن، چالش های الگوریتم اثبات کار نیز بیش از پیش نمایان شد. مصرف انرژی بالا، یکی از بزرگترین انتقادات به این سیستم بود که نگرانی های محیط زیستی را به دنبال داشت. علاوه بر این، مقیاس پذیری محدود شبکه، به معنای ظرفیت پایین برای پردازش تعداد زیادی تراکنش در ثانیه، مانعی جدی بر سر راه رشد آتی و پذیرش گسترده اتریوم بود. این چالش ها، توسعه دهندگان اتریوم را به سوی یافتن راه حلی نوین سوق داد، راه حلی که قرار بود مسیر تاریخ این بلاک چین را برای همیشه تغییر دهد.

آپگرید «مرج»: نقطه پایان ماینینگ اتریوم

رویداد «مرج» (The Merge) فراتر از یک آپگرید فنی ساده بود؛ این لحظه ای نمادین در تکامل اتریوم و در واقع، پایان یک دوران و آغاز فصلی نوین برای این شبکه محسوب می شد. این تحول عظیم، نتیجه سال ها برنامه ریزی و کار بی وقفه توسعه دهندگان بود تا اتریوم را به آینده ای پایدارتر و مقیاس پذیرتر رهنمون سازد.

مرج چیست؟ سفری به سوی ادغام

«مرج» به معنای ادغام و همگرایی «بیکن چین» (Beacon Chain) با شبکه اصلی اتریوم بود. بیکن چین، یک زنجیره اثبات سهام جداگانه بود که از دسامبر ۲۰۲۰ به موازات شبکه اصلی اتریوم (مبتنی بر اثبات کار) فعالیت می کرد. هدف اصلی بیکن چین، آزمایش و تثبیت مکانیزم اثبات سهام بود، بدون اینکه بر عملکرد شبکه اصلی تأثیری بگذارد. می توان این دو را مانند دو مسیر موازی تصور کرد که هر یک مستقل از دیگری در حال پیشروی بودند، تا اینکه در لحظه «مرج»، این دو مسیر به هم پیوستند و یک مسیر واحد و جدید را شکل دادند. در این ادغام، بیکن چین مسئولیت اجماع و امنیت کل شبکه اتریوم را بر عهده گرفت و لایه اجرایی شبکه اصلی (که شامل تراکنش ها و قراردادهای هوشمند بود) به آن متصل شد.

تاریخ دقیق «مرج»: لحظه تاریخی تغییر

لحظه تاریخی پایان ماین اتریوم و اجرای آپگرید «مرج»، در ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ (۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲) رقم خورد. می توان تصور کرد که این تاریخ، برای بسیاری از فعالان، توسعه دهندگان و حتی ماینرها، پر از هیجان و البته اضطراب بود. یک سال ها انتظار، بحث و توسعه، در این لحظه به نتیجه می رسید. این تاریخ نه تنها پایان عصر ماینینگ اتریوم بود، بلکه آغاز دوره جدیدی برای این شبکه را نوید می داد که از آن با عنوان «اتریوم ۲.۰» یا «سفینه فضایی اتریوم» نیز یاد می شود. این رویداد، گام نخست در مسیر تکمیل و بلوغ اتریوم بود.

چرا «مرج» اتفاق افتاد؟ دلایل بنیادین تغییر مسیر

دلایل اصلی این تغییر بنیادین به سمت اثبات سهام (PoS) متعدد و استراتژیک بودند:

• کاهش چشمگیر مصرف انرژی: شاید مهم ترین دلیل، کاهش ۹۹.۹ درصدی مصرف انرژی بود. در دوران اثبات کار، اتریوم انرژی معادل یک کشور کوچک را مصرف می کرد. این تغییر، اتریوم را به شبکه ای بسیار سبزتر و سازگارتر با محیط زیست تبدیل کرد و انتقادات را در این زمینه تا حد زیادی کاهش داد.
• افزایش مقیاس پذیری و آمادگی برای شاردینگ: اثبات کار به دلیل ماهیت رقابتی اش، مقیاس پذیری محدودی داشت. «مرج» راه را برای پیاده سازی مکانیزم «شاردینگ» (Sharding) هموار کرد. شاردینگ، شبکه را به بخش های کوچک تر (شاردها) تقسیم می کند که هر یک قادر به پردازش مستقل تراکنش ها هستند و این موضوع، ظرفیت کلی شبکه را به طور چشمگیری افزایش می دهد.
• افزایش امنیت شبکه در بلندمدت: با وجود امنیت بالای اثبات کار، انتقال به اثبات سهام در بلندمدت می تواند امنیت شبکه را حتی بیشتر کند. در PoS، مهاجمان برای کنترل شبکه به حجم عظیمی از اتر نیاز دارند که این خود یک بازدارنده قدرتمند محسوب می شود. همچنین، ولیدیتورهای بدخواه می توانند با از دست دادن دارایی استیک شده خود (Slashing) مجازات شوند.

از اثبات کار تا اثبات سهام: تولد ولیدیتورها

با «مرج»، مفهوم «ماینر» در اتریوم به تاریخ پیوست و «ولیدیتورها» (Validators) جایگزین آن ها شدند. در الگوریتم اثبات سهام، به جای رقابت برای حل معماهای رمزنگاری، کاربران مقداری از رمزارز خود (حداقل ۳۲ اتر) را در شبکه «استیک» (Staking) می کنند. این اتر استیک شده، به نوعی وثیقه برای رفتار صادقانه ولیدیتورها محسوب می شود. شبکه به صورت تصادفی یک ولیدیتور را انتخاب می کند تا بلاک بعدی را پیشنهاد دهد و پس از تأیید آن توسط سایر ولیدیتورها، پاداش دریافت می کند. این مدل نه تنها به انرژی کمتری نیاز دارد، بلکه مفهوم مشارکت و تعهد به شبکه را در میان کاربران تقویت می کند.

آیا پایان ماینینگ به معنی توقف تولید اتریوم است؟ رفع یک سوءتفاهم رایج

یکی از سوءتفاهمات رایج پس از آپگرید «مرج» این بود که بسیاری گمان می کردند با پایان ماینینگ، تولید ارز دیجیتال ETH نیز متوقف شده است. اما این تصور نادرست است. تولید اتریوم نه تنها متوقف نشده، بلکه نحوه تولید و توزیع آن دگرگون شده است و اکنون از مکانیزمی کارآمدتر و پایدارتر پیروی می کند.

در سیستم اثبات سهام، تولید و توزیع اتر از طریق پاداش هایی که به ولیدیتورها برای استیکینگ و تأیید تراکنش ها داده می شود، ادامه می یابد. این پاداش ها شامل اتر جدید تولید شده و بخشی از کارمزدهای تراکنش ها (که پیش از این به ماینرها می رسید) است. می توان گفت که نقش «تولیدکننده» از ماینرهای سخت افزاری به ولیدیتورهای نرم افزاری تغییر کرده است، اما جریان عرضه جدید اتر همچنان برقرار است.

اتریوم برخلاف بیت کوین که سقف عرضه ۲۱ میلیون واحدی دارد، دارای یک «سقف عرضه» (Hard Cap) مشخص نیست. این بدان معناست که هیچ محدودیت نهایی برای تعداد کل واحدهای اتر وجود ندارد. در ابتدا، این موضوع نگرانی هایی را در مورد تورم احتمالی ایجاد کرده بود. اما بنیاد اتریوم برای مقابله با این چالش، مکانیزم «توکن سوزی» (Token Burning) را در نظر گرفت.

با اجرای هاردفورک لندن در اوت ۲۰۲۱ و معرفی EIP-1559، بخشی از کارمزد پایه هر تراکنش (Base Fee) سوزانده می شود. این مکانیزم، عرضه اتریوم را کنترل می کند و در برخی شرایط، حتی می تواند آن را به یک دارایی «کاهش دهنده تورم» (Deflationary) تبدیل کند، به این معنی که سرعت سوزاندن اتر بیشتر از سرعت تولید آن می شود و در نتیجه، عرضه کلی کاهش می یابد.

بنابراین، پایان ماینینگ به هیچ وجه به معنای پایان تولید اتریوم یا توقف عمر این شبکه نیست، بلکه نشان دهنده بلوغ و تکامل آن به سمت یک مدل اقتصادی و فنی پایدارتر است که هم از نظر محیط زیستی کارآمدتر است و هم زمینه را برای نوآوری های آینده فراهم می آورد.

آینده ماینرهای اتریوم: گام های بعدی در مسیر ناشناخته

با پایان یافتن ماینینگ اتریوم، جامعه ای از ماینرها که سال ها به این شبکه خدمت کرده بودند، با چالشی بزرگ روبرو شدند: چه سرنوشتی در انتظار سخت افزارهای گران قیمتشان خواهد بود؟ این تغییر، تأثیر مستقیمی بر فعالیت هزاران ماینر در سراسر جهان گذاشت و آن ها را وادار به اتخاذ تصمیمات دشوار کرد.

مقاصد مهاجرت ماینرها: شبکه های جدید، چالش های کهن

پس از «مرج»، بسیاری از ماینرها به دنبال شبکه های جایگزین رفتند که همچنان از الگوریتم اثبات کار استفاده می کردند. چند گزینه اصلی برای آن ها وجود داشت:

• اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic – ETC): این شبکه، نتیجه هاردفورک سال ۲۰۱۶ اتریوم بود و همچنان بر اثبات کار پابرجا مانده بود. اتریوم کلاسیک به دلیل شباهت های ساختاری و تاریخی، اولین مقصد بسیاری از ماینرهای اتریوم شد. می توان تصور کرد که سیل هش ریت به سمت این شبکه، رشد چشمگیری را در قدرت پردازشی آن به همراه داشت. هرچند، پس از مدتی، برخی از ماینرها به دلیل پایداری کمتر و سودآوری پایین تر، این شبکه را نیز ترک کردند، اما ETC همچنان مقصدی برای بسیاری از ماینرها باقی ماند.
• اتریوم PoW (EthereumPoW – ETHW): گروهی از ماینرها که تمایلی به رها کردن الگوریتم اثبات کار نداشتند، تصمیم به ایجاد یک هاردفورک جدید از اتریوم گرفتند: EthereumPoW با نماد ETHW. این شبکه با هدف حفظ امکان ماینینگ اتریوم بر پایه اثبات کار ایجاد شد. در ابتدا، استقبال خوبی از آن صورت گرفت و بسیاری از صرافی ها نیز آن را لیست کردند، اما به دلیل چالش های فنی، عدم پذیرش گسترده و رقابت، جذابیت آن به مرور کاهش یافت و بسیاری از ماینرها نیز از آن فاصله گرفتند.
• سایر شبکه های مبتنی بر اثبات کار: ماینرها به دنبال رمزارزهای دیگری نیز رفتند که با کارت های گرافیک قابل استخراج بودند. از جمله این شبکه ها می توان به رندر توکن (Render Token)، فلاکس (Flux)، ریون کوین (Ravencoin)، ارگو (Ergo) و کاوا (Kava) اشاره کرد. این مهاجرت، چشم انداز ماینینگ را برای بسیاری از این رمزارزهای کوچک تر تغییر داد.

تاثیر «مرج» بر بازار سخت افزار: نوسانات و پیامدها

یکی از پیامدهای بارز پایان ماینینگ اتریوم، تأثیر آن بر بازار سخت افزارهای کامپیوتری، به ویژه کارت های گرافیک (GPU) بود. با توقف فعالیت ماینرهای اتریوم، میلیون ها کارت گرافیک قدرتمند که برای استخراج اتر استفاده می شدند، ناگهان بدون کاربرد اصلی خود باقی ماندند. این اتفاق باعث شد تا تعداد زیادی از این کارت های دست دوم وارد بازار شوند.

نتیجه این رویداد، شوک بزرگی به بازار کارت گرافیک وارد کرد. قیمت ها به شدت کاهش یافتند و شرکت های تولیدکننده کارت گرافیک نیز با کاهش تقاضا مواجه شدند. این تحول برای گیمرها و سایر مصرف کنندگان کارت گرافیک خبر خوبی بود، زیرا به آن ها امکان خرید سخت افزار با قیمت های مناسب تر را می داد. اما برای فروشندگان و تولیدکنندگان، یک دوره پرچالش را رقم زد.

اتریوم کی تمام خواهد شد؟ تمایزی فراتر از ماینینگ

پرسش اتریوم کی تمام خواهد شد؟ با پرسش تاریخ پایان ماین اتریوم کاملاً متفاوت است. همانطور که پیشتر گفته شد، پایان ماینینگ به معنای توقف تولید اتریوم یا پایان عمر شبکه آن نیست، بلکه صرفاً به تغییر نحوه تأیید تراکنش ها و تولید اتر اشاره دارد. شبکه اتریوم به فعالیت خود ادامه می دهد و در مسیری تکاملی قرار دارد.

برخلاف بیت کوین که با طراحی سقف عرضه ۲۱ میلیون واحدی، به نوعی به «محدودیت» در تعداد کل خود باور دارد، اتریوم فاقد یک سقف عرضه از پیش تعیین شده است. این ویژگی باعث می شود که اتریوم از نظر عرضه یک دارایی با ماهیت متفاوتی نسبت به بیت کوین باشد. با این حال، مکانیزم توکن سوزی که با EIP-1559 معرفی شد، نقش مهمی در کنترل عرضه ایفا می کند. این مکانیزم به گونه ای عمل می کند که بخشی از کارمزدهای تراکنش ها به جای اینکه به ماینرها (و اکنون ولیدیتورها) برسد، سوزانده می شود و برای همیشه از گردش خارج می گردد. این خود می تواند در بلندمدت، نرخ تورم اتریوم را کاهش داده و در برخی موارد، حتی به کاهش کلی عرضه آن منجر شود.

آینده اتریوم نه تنها با پایان ماینینگ، بلکه با نقشه راه بلندپروازانه ای تعریف می شود که شامل چندین مرحله مهم پس از «مرج» است. این مراحل که با نام هایی چون The Surge، The Scourge، The Verge، The Purge و The Splurge شناخته می شوند، هر یک به بهبود مقیاس پذیری، امنیت و تمرکززدایی شبکه می پردازند. شاردینگ (که قرار است با The Surge عملیاتی شود) یکی از مهمترین این تحولات است که قرار است توان عملیاتی شبکه را به هزاران و حتی میلیون ها تراکنش در ثانیه افزایش دهد. بنابراین، می توان گفت که اتریوم نه تنها تمام نخواهد شد، بلکه در حال ورود به فازهای جدیدی از توسعه و بلوغ است که آن را به زیرساختی قدرتمندتر برای آینده وب ۳.۰ تبدیل می کند.

هدف اتریوم، تبدیل شدن به یک «کامپیوتر جهانی» غیرمتمرکز است که به طور مداوم در حال بهبود و بهینه سازی است. این مسیر، پایانی بر عمر شبکه ندارد، بلکه یک تکامل بی وقفه را دنبال می کند.

جدول زمانی مهم در تاریخ تحولات اتریوم: روایت یک تکامل

مسیر اتریوم از زمان پیدایش تا رسیدن به نقطه «مرج» و عبور از ماینینگ، پر از نقاط عطف و تحولات کلیدی بوده است. این وقایع، هر یک آجری بر دیوار تکامل این شبکه افزوده اند و درک آن ها، به ما کمک می کند تا دید جامع تری نسبت به این پروژه عظیم پیدا کنیم.

در ادامه به برخی از مهم ترین رویدادها در تاریخ اتریوم، به ویژه آن هایی که به انتقال به اثبات سهام مرتبط بودند، اشاره شده است:

تاریخ	رویداد	توضیح
۲۷ نوامبر ۲۰۱۳	انتشار وایت پیپر اتریوم	ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، وایت پیپر اولیه این پروژه را منتشر کرد که ایده یک پلتفرم بلاک چین برای قراردادهای هوشمند را معرفی می کرد.
۱ آوریل ۲۰۱۴	انتشار یلو پیپر	دکتر گوین وود، یکی از هم بنیان گذاران، یلو پیپر را منتشر کرد که شامل جزئیات فنی پروتکل اتریوم بود.
۲۲ ژوئیه تا ۲ سپتامبر ۲۰۱۴	فروش اتر (ETH)	اولین فروش عمومی توکن ETH برای تأمین سرمایه پروژه انجام شد.
۳۰ ژوئیه ۲۰۱۵	راه اندازی فرانتیر (Frontier)	شبکه اصلی اتریوم با فاز «فرانتیر» به صورت عملیاتی درآمد و امکان ماینینگ و اجرای قراردادهای هوشمند اولیه فراهم شد.
۱۴ مارس ۲۰۱۶	هومستد (Homestead)	اولین هاردفورک اتریوم که شامل چندین تغییر در پروتکل و بهبودهای شبکه ای بود.
۲۰ ژوئیه ۲۰۱۶	هاردفورک DAO	پس از هک DAO، این هاردفورک برای بازگرداندن وجوه سرقت شده انجام شد که به تولد اتریوم کلاسیک (ETC) منجر شد.
۱۶ اکتبر ۲۰۱۷	بیزانس (Byzantium)	بخشی از آپگرید Metropolis. پاداش بلاک از ۵ به ۳ اتر کاهش یافت و بمب سختی به تعویق افتاد.
۲۸ فوریه ۲۰۱۹	قسطنطنیه (Constantinople)	بخشی دیگر از Metropolis. بهینه سازی کارمزدها و افزایش مقاومت در برابر حملات بمب سختی.
۸ دسامبر ۲۰۱۹	استانبول (Istanbul)	بهبود مقیاس پذیری لایه ۲ و افزایش مقاومت در برابر حملات DoS.
۲ ژانویه ۲۰۲۰	میور گلیشیر (Muir Glacier)	به تعویق انداختن مجدد «بمب سختی» برای جلوگیری از یخ زدگی شبکه قبل از «مرج».
۱ دسامبر ۲۰۲۰	آغاز بیکن چین (Beacon Chain)	زنجیره اثبات سهام اتریوم به صورت مستقل راه اندازی شد. این زنجیره قرار بود در نهایت با شبکه اصلی ادغام شود.
۵ اوت ۲۰۲۱	لندن (London)	هاردفورک مهمی که EIP-1559 را معرفی کرد، مکانیزم توکن سوزی اتریوم را فعال ساخت و کارمزد تراکنش ها را متحول کرد. این گام بزرگی به سوی «مرج» بود.
۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲	آپگرید «مرج» (The Merge)	لحظه تاریخی ادغام بیکن چین با شبکه اصلی اتریوم، پایان عصر اثبات کار و آغاز دوران اثبات سهام. این رویداد، پایان ماین اتریوم بود.

نتیجه گیری: اتریوم در عصر جدید

پایان ماین اتریوم در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ (۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲) با آپگرید «مرج»، یک نقطه عطف تاریخی بود که نه تنها نحوه عملکرد اتریوم را تغییر داد، بلکه مسیر آینده آن را به کلی دگرگون ساخت. این رویداد، پایانی بر دوران پرکاربرد ماینرهای اثبات کار بود و اتریوم را به سوی الگوریتم اثبات سهام سوق داد که مصرف انرژی را به شدت کاهش داده و پتانسیل مقیاس پذیری و امنیت شبکه را افزایش می دهد.

«مرج» نشان داد که اتریوم، به عنوان یکی از پیشگامان فناوری بلاک چین، همواره در حال تکامل و نوآوری است. این تغییر نه به معنای پایان تولید اتریوم بود و نه نشانه ای از افول آن، بلکه گامی ضروری برای رسیدن به چشم انداز بلندمدت آن یعنی تبدیل شدن به یک زیرساخت جهانی، پایدار و مقیاس پذیر برای برنامه های غیرمتمرکز و وب ۳.۰ بود. با ورود به عصر اثبات سهام، اتریوم آماده است تا با توسعه های آتی و بهره گیری از ولیدیتورها به جای ماینرها، فصل جدیدی از رشد و نوآوری را آغاز کند.