اگر دجله و فرات سیراب نباشند، خبری از توقف ریزگردها نیست

محسن موسوی خوانساری در گفت وگو با خبر فوری وی با اشاره به دستورالعمل توزیع آب بین کشورهای بالادست و پایین دست تصریح کرد: قانون خاصی در خصوص توزیع آب بین کشورهای آب و پایین دست وجود ندارد. در حقوق بین الملل تنها یک قانون در این زمینه وجود دارد و آن توافقنامه نیویورک در سال 1997 است. طبق این قرارداد حق حیات زیست محیطی باید به رودخانه داده شود.

وی افزود: برخی از کشورهای برتر مانند ترکیه این توافقنامه را امضا نمی کنند، اما کشورهای پایین تر مانند سوریه و عراق امضا نمی کنند. در واقع نمی توان به این قرارداد اعتماد کرد. آداب و رسوم بین المللی به ما می گوید که به جریان هایی که در گذشته بر منطقه مسلط بوده اند احترام بگذاریم. در پایین کشور (عراق) دشت بین النهرین وجود دارد که در آن تالاب های متعددی مانند تالاب ترشار وجود دارد. این تالاب از ابتدای پیدایش اکوسیستم پایدار بوده و عمدتاً از دجله و فرات تغذیه می شود.

دجله و فرات به طور کامل تحت کنترل ترکیه است

وی در عین حال با بیان اینکه گمرکات بین المللی می گویند اکوسیستم پایدار پایین دست باید حفظ شود، افزود: 60 درصد حق آبه دجله از ترکیه، 30 درصد از عراق و 10 درصد از ایران تامین می شود. ترکیه مخازنی با سدهای ساخته شده روی رودخانه دجله ساخته است که بزرگترین آنها سد ایلیسو است و همچنین دو پروژه توسعه کشاورزی که مانع از سرازیر شدن گپ و دوپ، دجله و فرات به پایین رودخانه می شود. سیاست های دجله و فرات ترکیه به طور کامل اجرا شده و تمام آبراه ها در دست این کشور است. دجله 50 میلیارد متر مکعب و فرات 30 میلیارد متر مکعب آب دارد. فرات تنها توسط سد آتاتورک که 40 میلیارد متر مکعب آب دارد، کاملاً کنترل می شود. علاوه بر این، دجله معادل 60، 25 و 30 میلیارد متر مکعب آب است که تحت کنترل ترکیه است.

هر چه آب کمتر باشد پودر ریزتر است

این کارشناس آب با اشاره به تاثیر کاهش آب دجله و فرات بر گرد و غبار منطقه گفت: زمانی که تالاب ها پر از آب نشوند، گرد و غبار تشکیل می شود. در واقع منشا گرد و غبار عراق فقط تالاب هورالعظیم نیست. حدود 35 تالاب دیگر در عراق و سوریه وجود دارد که تاثیر بیشتری در خشک شدن و تشکیل گرد و غبار دارند. منابع خارجی گرد و غبار عمدتاً در عراق و سوریه قرار دارند و منشأ آن به دلیل خشک شدن تالاب ها و عدم سرازیر شدن آب از دجله و فرات به عراق و سوریه بوده است.

وی درباره وضعیت تالاب هورالعظیم نیز گفت: یک سوم تالاب هورالعظیم در ایران و دو سوم آن در عراق است. یک سوم ایران که نیاز به خروج آب از کرخه دارد، خشک است. کرخه برای تبدیل شدن این بخش از تالاب به اکوسیستمی پایدار نیاز به تامین یک میلیارد و 400 میلیارد متر مکعب آب به هورالعظیمی ایران دارد. این در سال 1398 محقق شد، اما در عراق که بسیار بزرگتر است، همیشه خشکسالی وجود داشته است. طوفان بزرگ عراق آب خود را از دامنه های دجله دریافت می کند که نسبت به قبل خشک تر و کم آب تر است.

موسوی افزود: ایران همواره سعی کرده نیمی از آب‌های خود را به عراق بفرستد و حق جاری شدن رودخانه را رعایت کند، اما عراق به موضوع اکثر آب‌های دجله و فرات توجهی نکرده و ایران در بخش کوچکی از آب دجله شکایت دارد. ” در حالی که ایران هیچ شاخه ای از رود فرات ندارد و قسمت کوچکی از انشعاب رود دجله را در اختیار دارد.

همکاری مشترک المنافع برای حل مشکل آب مورد نیاز است

این کارشناس آب با اشاره به راه حل این چالش گفت: براساس قوانین بین المللی، کشورها در مواردی مانند دادگاه لاهه یا سازمان ملل به مراجع بین المللی شکایت می کنند و در نهایت احکام صادر می شود. مسائلی مانند رودخانه مکونگ در ویتنام و رودخانه های مشترک هند و پاکستان نمونه هایی از راه حل های این مشکلات در مراجع بین المللی است که می توان به روشی مشابه اشاره کرد و انجام داد.

وی افزود: راه حل اصلی این است که چهار کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه دور یک میز بنشینند و درباره RBO (حوضه آب مشترک) تبادل نظر کنند. خوشبختانه مذاکراتی بین سازمان محیط زیست و وزارت امور خارجه و دستگاه های مسئول در کشورهای اطراف انجام شده است که دوست دارم زودتر انجام شود. ما از دو جهت با ترکیه منافع مشترک داریم. ترکیه هم حوضه دجله و فرات و هم حوزه ارس را با ما مشترک است. سیاست آبی ترکیه در منطقه ارس هنوز تکمیل نشده است و ایران، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان نیز باید RBO در این حوزه تشکیل دهند.

موسوی در پایان به مسائل داخلی نیز اشاره کرد و تاکید کرد که مهم این است که در داخل کشور الگو باشیم. اگر تالاب های ما در داخل کشور خشک باشد، نمی توانیم از خارجی ها انتظار داشته باشیم. تالاب های ما باید در داخل زنده و پایدار باشند.

انتهای پیام/