سابقه کیفری چیست؟

به نقل از بهترین وکیل در تهران بعد از محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، مجرم در مدت زمان مشخصی بعد از اتمام مجازات از یک سری از حقوق اجتماعی محروم شده و در این زمان، برای وی سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری درج می گردد. البته با توجه به نوع جرم، بعد از گذشت زمان مربوطه، از وی اعاده حیثیت شده و وضعیت او، به حالت سابق باز می گردد. زمانی که فردی مرتکب جرمی می شود و یا به وی اتهامی زده می شود، متهم، معمولا نگران این موضوع است، که برای وی سوء پیشینه در نظر گرفته می شود یا خیر؟ سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری، وضعیتی است، که برای مجرم، پس از ارتکاب بعضی از جرایم عمدی، مطابق با قانون ایجاد می شود. در واقع سوء پیشینه، یک مجازات تبعی است، که انجام برخی از جرایم عمدی، به دنبال خود می آورد.

مجازات های تبعی، که به دنبال مجازات اصلی برای مجرم ایجاد می شوند، فرد مجرم را تا مدت زمان مشخصی از حقوق اجتماعی، محروم می کند و از آنجایی که افراد، عموما برای برخی از اقدامات و اعمالی که در زندگی روزمره خود با آنها مواجه هستند، ممکن است نیاز به گرفتن گواهی عدم سوء پیشینه داشته باشند ، این موضوع اهمیت دو چندانی پیدا می کند. با توجه به توضیحات بالا و نظر به وضعیتی که سوء سابقه کیفری، برای افراد ایجاد می کند، در این مقاله قصد داریم در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که سوء پیشینه کیفری چیست؟ سپس، مواردی که در سوء پیشینه درج می گردد و مواردی که درج نمی گردد را مورد بررسی قرار دهیم. اگر در خصوص سوء پیشینه کیفری، سوالاتی دارید، در این مقاله با ما همراه باشید.

سوء پیشینه کیفری چیست؟

در پاسخ به این سوال که سوء پیشینه کیفری چیست؟ در ابتدا، باید به این موضوع اشاره شود، سوء پیشینه کیفری از سری مجازات های تبعی است. مجازات‌های تبعی، براساس حکم قانون، به صورت خود به‌ خود و به تبع مجازات اصلی جرم انجام شده، به مجرم تحمیل می شود. براساس ماده 25 قانون مجازات اسلامی: “بعد از محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده ، محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی، محروم می کند.”

اگر صرفا به فردی اتهام مجرم بودن زده شده باشد، یعنی حکم محکومیت وی صادر نشده و فقط به اتهام یک  در زندان باشد، تا مجرم بودن یا نبودنش ثابت گردد، برای فرد، سو پیشینه محسوب نمی گردد . اما اگر مجرمیت فرد، اثبات گردد، بر اساس مواردی که قانون بیان شده، برای وی سو پیشینه لحاظ می گردد .

از جمله تبعاتی که داشتن سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری برای افراد به دنبال خواهد داشت، سلب صلاحیت از انجام برخی از امور است، همچون  به صورت موقت و دایم، که در قانون پیش بینی شده است.

مواردی که در سو پیشینه درج می گردد

ماده 25 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، در خصوص ، اینگونه، مقرر کرده است : “محكوميت قطعی در جرایم عمدی، پس از اجرای حكم يا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در اين ماده، محكوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می كند:

هفت سال، در محكوميت به مجازات های سالب حيات و حبس ابد، از تاريخ توقف اجراي حكم اصلی

سه سال، در محكوميت به قطع عضو ،  ، در صورتی که ديه جنايت وارد شده، بيش از نصف ديه مجنی عليه باشد ، نفی بلد و حبس تا درجه چهار .

دو سال، در محكوميت به شلاق حدی ، قصاص عضو در صورتی که ديه جنايت وارد شده، نصف ديه مجنی عليه يا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج . “

به موجب تبصره 2 ماده 26 قانون مجازات اسلامی، فقط در مدت زمان های مذکور در فوق، فرد از حقوق اجتماعی محروم می گردد و بعد از گذشت این زمان ها، اعاده حیثیت شده و آثار تبعی محکومیت وی زایل شده و مجرم به وضعیتی که قبل از انجام جرم داشته است، بر می گردد. همچنین،  ، برای مجرم وجود خواهد داشت.

به موجب تبصره 2 ماده 25 قانون مجازات اسلامی، در مورد جرایم قابل گذشت، اگر بعد از محکومیت قطعی متهم، با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود، آثار تبعی مجازات نیز رفع می شوند و دیگر سوء سابقه برای فرد به حساب نمی آید .

آیا سوء پیشینه کیفری یا سوء سابقه به صورت دائم باقی می ماند؟

مطمئنا شما هم یک بار به منظور استخدام در ارگان های دولتی یا خصوصی به ضرورت ارائه گواهی مربوط به عدم سوء سابقه کیفری مواجه شده اید. اما ممکن است شما هم مانند بسیاری از افراد دیگر در مورد سوء سابقه یا سوء پیشینه اطلاعات زیادی نداشته باشید؛ از همین رو امروز ما در این مقاله می خواهیم در مورد سوء پیشینه کیفری و جرایمی از این دست با شما صحبت کنیم. پس برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد همراه ما باشید!

آشنایی با گواهی سوء سابقه کیفری

اعتباری که یک مجرم در اثر انجام برخی از جرایم از دست می دهد را سوء سابقه می نامند. اعتبار از دست رفته می تواند موقت یا دائم باشد. به هر حال به موجب قانون فردی که جرایم خاصی انجام داده، به هیچ عنوان صلاحیت انجام بعضی از مسئولیت ها را نخواهد داشت. ضمن اینکه آن فرد امکان دارد از برخی امتیازات و حقوق اجتماعی خود را به شکل دائم یا موقت از دست بدهد.

به طور کلی برای استخدام در یک اداره دولتی حتما فرد باید گواهی عدم سوء پیشینه کیفری خود را ارائه نماید. سوء پیشینه کیفری را قانونگذار بعد از محکومیت فرد به جرایم کیفری در دسته جرایم درجه یک تا پنج قرار می دهد.  این اصل در ماده 19 قانون مجازات اسلامی آورده شده است.

در صورتی که یک فرد جرمی مرتکب شود و جرم او توسط رای دادگاه قطعی گردد، جرایم مرتکب شده در شناسنامه کیفری فرد نوشته خواهد شد. البته لازم به ذکر است تنها برخی از این جرایم شخص را برای دسترسی به برخی از حقوق های اجتماعی و قانونی او محدود و محروم می کند. محکومیت هایی را که باعث می شود شخص از حقوق اجتماعی خود محروم شود، محکومیت های موثر کیفری یا سوء سابقه می گویند.

سوء پیشینه کیفری درکدام جرم ها به وجود می آید؟

به موجب بند 25 قانون مجازات اسلامی موارد سوء پیشینه کیفری که شامل محکومیت موثر کیفری در جرایم نقدی می شود، بعد از اجرا کردن حکم یا شمول در گذر زمان در مدت زمان تعیین شده این ماده دسترسی محکومین را به حق و حقوق اجتماعی با عنوان مجازات تعبی محدود می کند:

Ø     محرومیت هفت ساله در محکومیت های مربوط به مجازات های حبس ابد و سالب حیات از زمان توقف اجرا شدن حکم اصلی

Ø     محرومیت سه ساله در محکومیت های نفی بلد و حبس درجه 4 و همچین محکومیت های مرتبط به قطع عضو یا قصاص عضو اگر دیه جنایت وارد شده از نصف دیه مجنی علیه بیشتر باشد

Ø     محرومیت دو ساله برای محکومیت به قصاص عضو اگر جنایت صورت گرفته برابر با نصف دیه مجنی علیه یا از آن کمتر باشد، محکومیت های مربوط به حبس درجه پنج و محکومیت به شلاق حدی

البته تبصره هایی در سوء پیشینه کیفری وجود دارند که به صورت زیر هستند:

–    تبصره یک

به جز موارد فوق مراتب محکومیت تنها در سجل سوء پیشینه کیفری درج می شود، اما در گواهی های صادر شده توسط مراجع ذیربط قید نخواهد شد. مگر اینکه مراجع قضایی برای بازنگری در مجازات درخواست نمایند.

–   تبصره 2

در صورتی که اجرای مجازات در جرایم قابل گذشت پس از صدور حکم توسط گذشت مدعی خصوصی متوقف شود، اثرات تبعی مربوطه هم رفع خواهند شد.

–    تبصره 3

اثرات تبعی محکومیت بعد از گذشت مدت زمان تعیین شده، در آزادی و عفو مشروط رفع می شود. در مدت زمان آزادی مشروط و زمان اجرای حکم، محکوم به حقوق اجتماعی خود دسترسی نخواهد داشت.

به طور کلی در صورتی که فرد با توجه به ماده 25 قانون مجازات اسلامی برای جرم های مرتکب شده مجازات شود، پس از گذشت مدت زمان های فوق، وضعیت او به وضعیت قبل از مرتکب شدن جرم برگشته و اعاده حیثیت می شود. به عبارت دیگر آثار تبعی محکومیت آن فرد از بین می رود. با ذکر یک مثال سعی می کنیم این مسائل را برای شما شفاف سازی کنیم.

فکر کنید که یک فرد جرمی انجام داده و طبق قانون برای او یک سال حبس صادر شده باشد. با توجه به اینکه جرم فرد جزو موارد فوق نیست، این جرم در سوء پیشینه کیفری آن فرد ثبت خواهد شد. اما در صورت مراجعه فرد به پلیس + 10 و درخواست به منظور دریافت گواهی سوء پیشینه، خواهد دید که در گواهی مربوطه، محکومیت کیفری او نوشته نشده است.

نحوه پاک کردن سوء پیشینه

یکی از سوالاتی که معمولا در این زمینه وجود دارد این است که آیا می توان سوء پیشینه کیفری را پاک کرد؟ یا اینکه پاک شدن سوء پیشینه کیفری چقدر طول می کشد؟ در پاسخ به این دسته سوالات باید بگوییم سوء سابقه کیفری دائمی نخواهد بود. در واقع همانطور که در بالا مدت زمان های مربوط به هر دسته از سوابق کیفری را عنوان کردیم، سوء پیشینه فرد از بین خواهد رفت.  این امکانی است که توسط قانون گذار برای متهم به جرم فراهم شده است. در واقع متهم بعد از گذشت مدت زمان تعیین شده مجدد می تواند از حقوق اجتماعی خود استفاده نماید.