«تجربه»، «به‌روز» و «مفید بودن» سه کلمه کلیدی ویژگی‌های برنامه اورژانس اجتماعی هستند. این برنامه در سال 1378 تکمیل شد و در نظر دارد با مداخلات روانی اجتماعی نقش مهمی در پیشگیری از جرم و جرم زدایی ایفا کند.
به گزارش خبر فوری، در همه جوامع برای پاسخگویی به نیازهای مردم و رفع یا کاهش مشکلات اقدامات و برنامه هایی تدوین و اجرا می شود که کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگرچه ممکن است این برنامه ها با توجه به شرایط کشورهای مختلف متفاوت باشد، اما آنچه مهم است شناخت و اجرای مسائل و راهکارهای مناسب است. یکی از این برنامه ها در ایران برنامه اورژانس اجتماعی است.
برنامه اورژانس اجتماعی ترکیبی از مداخلات فردی، خانوادگی و اجتماعی در بحران (مرکز اورژانس اجتماعی)، تلفن اورژانس اجتماعی 123 و تیم سیار اورژانس اجتماعی (خدمات اجتماعی سیار و پایگاه اجتماعی) است که هر کدام دارای دستورالعمل های مستقل هستند.
برنامه اورژانس اجتماعی چه ویژگی هایی دارد؟
در این برنامه ویژگی های مهم ارائه خدمات اجتماعی یعنی «تخصص»، «روزمره» و «مفید» در نظر گرفته شده است تا ارائه خدمات اجتماعی به مردم در سازمان بهزیستی کشور محدود به زمان و مکان نباشد. رویکرد فعال جایگزین رویکرد منفعل شده و در برنامه ها نیز عملیاتی می شود. این برنامه استفاده بهینه از منابع مادی و معنوی، کاهش بوروکراسی اداری، تجمیع خدمات، هماهنگی بین واحدی، یکپارچگی، یکپارچگی و … را فراهم می کند.
هدف این برنامه جایگزینی مداخلات روانی اجتماعی قبل و در کنار مداخلات قضایی و انتظامی است، زیرا نقش مهمی در پیشگیری از جرم و جرم زدایی دارند. شناسایی و انتشار آسیب های اجتماعی مشترک ملی، منطقه ای و محلی نیز از این طریق انجام می شود. در واقع این نوع مداخله اثربخشی تئوری برچسب را برای توانمندسازی افرادی که از آسیب های اجتماعی رنج می برند کاهش می دهد و زمینه را برای بازگشت به زندگی سالم فراهم می کند.
اما اصول اورژانس اجتماعی چیست؟
اما در این میان اورژانس اجتماعی چند اصل دارد; آسیب های اجتماعی را نمی توان برطرف کرد، اما با برنامه ریزی صحیح می توان آن را کنترل کرد، خدمات برنامه اورژانس اجتماعی باید حداقل دارای سه ویژگی تخصص، به موقع بودن و در دسترس بودن باشد تا به مصداق نوشداروی پس از سهراب تبدیل نشود. مرگ با توجه به فرابخشی بودن آسیب های اجتماعی، همکاری درون و برون سازمانی نقش اساسی در اجرای این برنامه دارد، کار تیمی در این برنامه بسیار حائز اهمیت است، توجه به فرد، خانواده و جامعه، برنامه ها و مداخلات ضروری است. بر اساس یک رویکرد علمی، حل مشکلات به موقع است. فعال و پاسخگو بودن در این برنامه مهم است و توانمندسازی اجتماعی با محوریت منطقه ای و محلی مورد تاکید قرار گرفته است.
در این راستا کنترل و کاهش بحران های فردی، خانوادگی و اجتماعی، در دسترس قرار دادن خدمات تخصصی سازمان بهزیستی و خدمات اورژانسی در اختیار آحاد جامعه، ارتقای سطح دانش و آگاهی افراد آسیب پذیر و آسیب دیده نسبت به مسائل و مشکلات اجتماعی است. کمک به درک وضعیت در شرایط بحرانی، شناسایی مناطق و مراکز آسیب زا و انجام مداخلات تخصصی برای دسترسی برابر به خدمات اجتماعی، ایجاد زمینه برای مشارکت مردم و سازمان های مردم نهاد، جایگزینی مداخلات روانی اجتماعی قبل از مداخله قضایی و پلیسی. اهداف و اصول اورژانس اجتماعی
با این تفاسیر می توان گفت زوج های متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف فامیلی حاد، زنان و دخترانی که آسیب های اجتماعی دیده اند یا آسیب دیده اجتماعی، افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده اند، کودکان کار و خیابان. واجد شرایط برای خدمات عبارتند از: دختران، همسران و فرزندان مورد آزار، اختلال هویت جنسی، فراریان و سایر افراد در شرایط وخیم.
اقدامات اجرایی این برنامه شامل پذیرش، خدمات تخصصی، ترخیص و پیگیری پس از ترخیص است که در مرحله پذیرش با خود اطلاع رسانی یا خط اورژانس اجتماعی 123، خدمات سیار اورژانس اجتماعی، سایر مراکز وابسته به سازمان بهزیستی در زمینه های مختلف به دادگستری، نیروی انتظامی و سایر نهادها اشاره شده است.
مرحله خدمات تخصصی نیز شامل خدمات مددکاری اجتماعی، خدمات روانشناسی، خدمات بهداشتی و درمانی، خدمات آموزشی، حقوقی، فرهنگی و آموزشی است و این خدمات به دو صورت سرپایی یا اقامتی ارائه می شود.
در مرحله ترخیص با توجه به شرایط مراجعین و خدمات ارائه شده، تخلیه مناسب انجام می شود. بازگشت به خانواده مهمترین هدف این مراکز است. مددکار اجتماعی مرکز در مرحله پیگیری بعد از ترخیص باید پیگیری های لازم را پس از ترخیص به صورت حضوری و حضوری انجام دهد.
انتهای پیام